Na podstawie danych uzyskanych ze Słowackiego Instytutu Hydrometeorologicznego przeprowadzono obliczenia współczynnika wydajności deszczu dla każdej stacji pomiaru opadów. Ze względu na to, że wszystkie dane miały formę cyfrową, przeprowadzono ich cyfrowe przetworzenie w środowisku graficznym Microsoft Excel, to znaczy każda z minut podczas wybranego deszczu była rozważana dla osobnego rozdziału deszczowego. Obliczone dane zostały porównane z wartościami podanymi przez Soil Science and Conservation Research Institute (SSCRI), a także z Metodologią wdrażania wyników badań do praktyki rolniczej. Z obliczonych wartości utworzono również linie przekroczeń prawdopodobieństwa, które dostarczają szczegółowych informacji o występowaniu obliczonych wartości współczynnika wydajności deszczu raz na 100, 50, 20, 10, 5 lat oraz 1 rok. Porównano także różne metodologie obliczeń tego współczynnika i energii kinetycznej deszczu oraz ich wpływ na końcowe wyniki. Obliczenia wykazały, że we wszystkich badanych lokalizacjach obliczone wartości były kilkakrotnie wyższe niż w wymienionych wcześniej publikacjach. Różnice mogą być spowodowane zarówno przez różne metody przetwarzania danych, jak i liczbę analizowanych lat, gdyż wartość współczynnika wydajności deszczu w wymienionych pracach była obliczana na podstawie mniejszej ilości lat. Obliczone dane posłużyły do redystrybucji wartości współczynnika wydajności deszczu w poszczególnych miesiącach wegetacji, co doprowadziło do stwierdzenia najwyższych procentowo opadów w miesiącach letnich (czerwiec, lipiec, sierpień), a z drugiej strony najniższego odsetka w miesiącach kwietniu i październiku, i dlatego konieczne jest zwrócenie uwagi na kontrolowanie erozji gleb szczególnie w miesiącach letnich. Porównanie różnych metod przetwarzania danych (cyfrowych kontra graficznych) wykazało, że różnice w końcowych wartościach współczynnika wydajności deszczu obliczonych odmiennymi metodami przetwarzania danych są minimalne i dlatego można przyjąć, że wykorzystana metodologia była właściwa. Relacje obliczeń energii kinetycznej i różnych metodologii także znacząco wpłynęły na ostateczne wartości współczynnika wydajności deszczu. Obliczenia te według różnych autorów wykazały, że wykorzystanie powiązań energii kinetycznej określonych przez Marshalla doprowadziło do uzyskania niższych wartości, co miało wpływ na końcową wartość współczynnika wydajności deszczowej, a więc jego wartości były ostatecznie bliższe tym ogłoszonym. Porównanie metodologii Hudsona (KE > 1) i Wischmeier-Smith’a wykazało, że przy użyciu metodologii Hudsona wartość współczynnika wydajności deszczu jest prawie dwukrotnie wyższa niż ta, która była obliczona według metodologii Wischmeier-Smith’a. Wykonano też obliczenia tego współczynnika, biorąc pod uwagę brak danych. Użyto powiązań wykazanych przez różnych autorów. Relacje te były liczone jedynie w oparciu o opady roczne. Wyniki badań wykazały, że końcowe wartości współczynnika wydajności deszczu są wielokrotnie wyższe niż obliczane na podstawie równań, na przykład wzoru Wischmeier-Smith’a.
W ostatnich latach nie uzyskuje się już w skali kraju akceptowalnej wartości wskaźnika opłacalności budowy systemów zbiorczych, a procent skanalizowania (systemy zbiorcze i indywidualne) mieszkańców jest nadal niski, szczególnie na wsi. Konieczne wydaje się więc uzupełnianie systemów zbiorczych systemami indywidualnymi, a zwłaszcza oczyszczalniami przydomowymi. W artykule przedstawiono i scharakteryzowano analizę wyboru metodą AHP czterech wariantów oczyszczalni przydomowej z odprowadzaniem ścieków do gruntu. Wykazano, że metodę tę można z powodzeniem wykorzystywać do wyboru wariantu przydomowej oczyszczalni ścieków, przy czym warto mieć na uwadze to, czy priorytetem ma być system, czy odbiornik, czy też oba subkryteria są równoważne. W przypadku równoważnego znaczenia odbiornika i systemu najbardziej korzystna okazała się domowa oczyszczalnia ścieków z ciśnieniowym systemem infiltracji do gruntu, a najmniej korzystny – osadnik gnilny z systemem infiltracyjnym do gruntu. W wariancie priorytetowo traktowanego systemu domowa oczyszczalnia ścieków z systemem ciśnieniowym przeważała nad pozostałymi rozwiązaniami na tyle nieznacznie, że z praktycznego punktu widzenia również warianty osadnika gnilnego z systemem infiltracji ciśnieniowym i klasycznym (grawitacyjnym) mogą okazać się równoważne. W przypadku uznania za priorytet względów środowiskowych za najlepszą i wyraźnie przeważającą nad pozostałymi wariantami należy uznać także domową oczyszczalnię ścieków z systemem ciśnieniowym. Przeprowadzone analizy polegające na przypisaniu określnych wartości punktowych potwierdziły wcześniejsze opinie o istotnej roli doświadczenia prowadzącego analizę lub korzystania z uśrednionych wartości uzyskanych z analiz wykonanych przez kilka osób.
WPŁYW ZACIENIENIA PRZEZ DRZEWA I KRZEWY NA ZMIANY WARUNKÓW PRZEPŁYWU W KORYCIE RZEKI NIZINNEJ
Autor
Tomasz Kałuża
Strony
29–39
Słowa kluczowe
zacienienie koryta rzeki, warunki przepływu, współczynnik szorstkości
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono analizę wpływu zacienienia koryta rzeki przez drzewa i krzewy na zmiany warunków przepływu na wybranym odcinku rzeki Wełny. Do badań wybrano sąsiadujące ze sobą przekroje (jeden w niewielkim zagajniku, drugi na terenie otwartym, pozbawionym zadrzewień i zakrzaczeń). Na podstawie pomiarów terenowych określono wielkość przepływu i rozkłady prędkości w przekrojach. Dodatkowo wyznaczono spadek zwierciadła wody oraz opracowano krzywe uziarnienia materiału dna cieku. W ramach badań zmierzono indeks LAI roślinności w zagajniku oraz określono ilość i skład gatunkowy makrofitów występujących w badanych przekrojach. Na podstawie wyników badań określono wpływ zacienienia koryta przez roślinność porastającą pasy brzegowe na kształtowanie geometrii i oporów przepływów w korycie cieku.
Właściciele gospodarstw agroturystycznych dostrzegają szansę na zwiększenie obłożenia kwater poprzez promowanie swoich usług za pomocą Internetu. Wobec tego często decydują się na współpracę z firmą wyspecjalizowaną w tworzeniu projektów sieciowych. W artykule podjęto próbę analizy kosztów wykonania witryny gospodarstwa agroturystycznego oraz warunków współpracy, jakie proponują firmy działające na rynku technologii informacyjnych. W badaniach posłużono się ankietą oraz metodą z rodzaju „tajemniczy klient”. Badania pokazują, że kluczowy może być dobór wykonawcy, do którego kierowane jest zapytanie ofertowe. Wycena wykonania niedużego projektu indywidualnego, przygotowana przez firmę z wypracowaną pozycją rynkową może znacząco przewyższać przeciętne ceny usług świadczonych przez nieduże podmioty z rynków lokalnych. Wskazany jest więc wybór usługodawcy z najbliższej okolicy, ponieważ jego wycena będzie bardziej dostosowana do możliwości klientów i uwarunkowań lokalnych.
OCENA WYBRANYCH TECHNIK TWORZENIA INTERAKTYWNYCH MAP LOKALIZACJI OBIEKTÓW PRZESTRZENNYCH
Autor
Karol Król
Strony
49–59
Słowa kluczowe
interfejs programistyczny API, Bing Maps, biblioteka jQuery
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Technologia informacyjna dostarcza programistom wielu technik i narzędzi, które można wykorzystać do tworzenia interaktywnych map lokalizacji obiektów przestrzennych. W artykule zaprezentowano wybrane z nich, ze szczególnym uwzględnieniem Microsoft Bing Maps, jako alternatywy dla map Google. Badania oparto na testach modelowej aplikacji sieciowej prezentującej wybrane zbiorniki wodne okolic Krakowa, którą przygotowano według odrębnych założeń projektowych. Wykazano różnice pomiędzy wykorzystanymi technikami. Wyniki testów pokazują, że użytkownicy aplikacji oczekują rozbudowanych funkcjonalności, możliwości personalizacji widoku mapy, interaktywności oraz dynamicznej formy prezentacji treści.
TWORZENIE STATYCZNYCH MAP OBIEKTÓW PRZESTRZENNYCH Z WYKORZYSTANIEM METODY PARAMETRYZACJI ADRESU ZASOBU SIECIOWEGO – ANALIZA PORÓWNAWCZA
Autor
Karol Król
Strony
61–73
Słowa kluczowe
zasoby kartograficzne, statyczne mapy rastrowe, dane przestrzenne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Internet zrewolucjonizował sposób przekazywania informacji cyfrowych, które mają geograficzne odniesienie przestrzenne. Umożliwia dostęp do opracowań kartograficznych w czasie rzeczywistym. Zmniejsza koszty publikowania i aktualizacji danych przestrzennych. Narzędzia oraz techniki geoinformatyczne pozwalają tworzyć mapy spersonalizowane i wymieniać się informacjami geograficznymi. Celem pracy jest charakterystyka i analiza porównawcza technik parametryzacji adresu zasobu sieciowego, dostępnych w ramach interfejsów programistycznych API wybranych portali mapowych. Opisywana technika pozwala wywołać w oknie przeglądarki mapę zjawisk przestrzennych w formie rastrowej. Przeprowadzona analiza porównawcza wykazała, że trudno jest wskazać, które z testowanych rozwiązań jest najlepsze, a każdy z prezentowanych interfejsów API ma swoje cechy charakterystyczne.
ANALIZA CZASU WYSTĄPIENIA ZANIECZYSZCZENIA POWIERZCHNI ZIEMI NA PRZYKŁADZIE POMIARU STĘŻENIA I ANALIZY ROZKŁADU FENOLU
Autor
Jakub Nieć, Paweł Zawadzki, Marcin Spychała, Anna Nieć
Strony
75–84
Słowa kluczowe
fenol, współczynnik filtracji, czas połowicznego rozpadu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Czas wystąpienia zanieczyszczenia w powierzchni ziemi jest informacją prawnie relewantną, bowiem to właśnie ten parametr nierzadko determinuje możliwość wykazania związku pomiędzy działalnością danego podmiotu, a skutkiem w postaci zanieczyszczenia. W zależności od tego, kiedy doszło do zdarzenia i kto był jego sprawcą, zanieczyszczenie może zostać uznane np. za szkodę w powierzchni ziemi albo zanieczyszczenie historyczne. Odwołując się do właściwości fenolu, który jest substancją zarówno występującą w środowisku w stanie naturalnym, jak i ważnym półproduktem stosowanym w przemyśle chemicznym, przeanalizowano możliwość określenia czasu wystąpienia tego zanieczyszczenia w powierzchni ziemi na podstawie znajomości czasu połowicznego rozkładu. Wyniki analiz przedstawiono na wykresach, z których w ocenie autorów oszacować można prawdopodobny czas powstania zanieczyszczenia. Wykonane obliczenia potwierdzają, że uwzględniając stosunkowo szybką biodegradowalność analizowanej substancji, pomiar jej stężenia w gruntach typu B i C powinien nastąpić maksymalnie w terminie odpowiednio do 170 i do 90 dni od momentu wystąpienia zanieczyszczenia. Wyniki analiz wskazują ponadto, że na terenach użytkowanych przemysłowo, pomiar stężenia fenolu wykonany w terminie powyżej 90 dni (przyjmując 10-dniowy czas rozpadu) a czasem nawet 20 dni (dla dwudniowego czasu rozpadu) od momentu powstania zanieczyszczenia nie znajduje uzasadnienia. W ocenie autorów, znajomość powyższych faktów może mieć kluczowe znaczenie w doborze parametrów pomiarowych oraz dla określenia podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenie powierzchni ziemi np. fenolem.
ZMIENNOŚĆ ZUŻYCIA WODY W GOSPODARSTWACH WIEJSKICH W OKRESIE WIELOLECIA
Autor
Jan Pawełek, Tomasz Bergel, Olga Woyciechowska
Strony
85–94
Słowa kluczowe
gospodarstwa wiejskie, wskaźniki zużycia wody
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono analizę zużycia wody w latach 2000–2012 w gospodarstwach wiejskich 8 wsi gminy Brzesko. Zamieszkuje w nich około 17 tys. osób, z których 81,6% korzysta z wody wodociągowej. We wszystkich wsiach odnotowano wzrost zużycia wody, który wyniósł od 1,2 do 240,2%. Średnie zużycie w przeliczeniu na jednego mieszkańca, w zależności od miejscowości wahało się w przedziale 30,9–70,5 dm3 · PM–1 · d–1, przy czym średnie w wieloleciu dla wszystkich wsi wyniosło 46,7 dm3 · PM–1 · d–1. W przeliczeniu na jedno podłączenie domowe zużycie wody, w zależności od miejscowości, kształtowało się na poziomie 137,6–293,7 dm3 · przył–1 · d–1. Średnie dla wszystkich wsi wyniosło 197,7 dm3 · przył–1 · d–1. Maksymalny pobór wody odnotowano we wsi, gdzie najwcześniej powstał wodociąg, a minimalny – w miejscowości, w której sieć została wybudowana najpóźniej. Korelacja średniej jednostkowej wysokości zużycia wody od liczby lat korzystania z wody wodociągowej jest na poziomie 92,6%. Natomiast w przypadku zależności wysokości tego wskaźnika od odległości wsi od miasta powiatowego korelacja wyniosła 69,7%.
WYZNACZENIE BEZWYMIAROWEJ WARTOŚCI PARAMETRU POCZĄTKU RUCHU RUMOWISKA WLECZONEGO (NAPRĘŻEŃ STYCZNYCH) ZA POMOCĄ WYBRANYCH FORMUŁ EMPIRYCZNYCH
Autor
Artur Radecki-Pawlik, Bartosz Radecki-Pawlik
Strony
95–107
Słowa kluczowe
rumowisko wleczone, potok górski, początek ruchu rumowiska, bezwymiarowe naprężenia styczne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przeanalizowano kilka klasycznych formuł służących do obliczenia początku ruchu rumowiska wleczonego, uwzględniając najnowsze badania polskich naukowców, przeprowadzone w warunkach terenowych: wzór Egiazaroffa [Michalik 1990], Wanga [Michalik 1990], Bartnika [1992] oraz Diplasa w modyfikacji Michalik [1990, 1999]. Analiza ma na celu pomóc w obliczeniach i interpretacji wyników wielkości transportu rumowiska wleczonego w ciekach górskich. Przedstawiono przykład obliczeniowy wielkości parametrów początku ruchu (bezwymiarowych naprężeń stycznych) dla wybranej zlewni potoku górskiego, w dwu rejonach łach korytowych.
ZASTOSOWANIE METOD GIS DO ANALIZY ZASOBÓW WODNYCH KRAJOBRAZÓW KULTUROWYCH REGIONU ZBIORNIKA WODNEGO MŚCIWOJÓW
Autor
Artur Radecki-Pawlik, Jakub Wojkowski, Andrzej Wałęga, Jacek Pijanowski
Strony
109–133
Słowa kluczowe
zasoby wodne, numeryczny model terenu, GIS, wskaźnik TWI
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule dokonano przestrzennej charakterystyki zasobów wodnych krajobrazów kulturowych zlewni zbiornika Mściwojów. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane przestrzenne oraz metody GIS za pomocą narzędzia Arc Hydro Tools 9.0 działającego w środowisku oprogramowania ARC GIS firmy ESRI. Szczegółowo przeanalizowano zlewnię dwóch cieków: Wierzbiaka i Kałużnika. W celu określenia rozkładu przestrzennego zasobów wodnych wykorzystano topograficzny wskaźnik wilgotności TWI. Wykazano, że najwyższe wartości wskaźnika TWI występują w dnach dolin i przy dolnym załomie stoków oraz we wklęsłych formach terenu. Z kolei niskie wartości tego wskaźnika świadczące o mniejszym stopniu nasycenia wilgocią występują na badanym obszarze w sąsiedztwie form wypukłych, a więc wierzchowin i bardziej nachylonych stoków.
Syr-daria jest jedną z najważniejszych rzek Azji Środkowej – jej rzeką najdłuższą oraz drugą pod względem wielkości przepływu. Gdy Syr-daria dociera do ujścia, przepłynąwszy przez cztery państwa środkowoazjatyckie, niesie tak dużą ilość odpadów rolniczych, takich jak pestycydy czy nawozy, i odpadów przemysłowych oraz ogromną masę innych zanieczyszczeń, że pojawiają się ostrzeżenia, iż plony z pól nawadnianych wodą z tej rzeki w obwodzie kyzyłordańskim powinny zostać spalone.
WYTRZYMAŁOŚĆ NA ŚCINANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH A STATECZNOŚĆ SKARP SKŁADOWISK
Autor
Tymoteusz Zydroń, Mariusz Cholewa, Piotr Demczuk
Strony
141–155
Słowa kluczowe
odpady komunalne, wytrzymałość na ścinanie, stateczność skarp, analiza probabilistyczna
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pierwszej części pracy dokonano analizy literatury tematycznej dotyczącej parametrów charakteryzujących wytrzymałość na ścinanie odpadów komunalnych. Wykazała ona, że odpady komunalne charakteryzują się bardzo zróżnicowanymi wartościami kąta tarcia wewnętrznego i spójności, które zależą m.in. od ich struktury, stopnia rozkładu, metody badań, w tym zakresu odkształceń. Wpływ tych czynników na wytrzymałość na ścinanie odpadów jest często niejednoznaczny, co powoduje, że dobór parametrów wytrzymałościowych dla prognozowania stateczności składowisk jest zadaniem złożonym. W drugiej części pracy dokonano obliczeń stateczności skarpy kwatery składowiska odpadów komunalnych w Chełmku, wykorzystując wartości parametrów wytrzymałościowych przyjętych z przedmiotowej literatury. Wykazano, że tradycyjna metoda obliczeń stateczności skarpy składowiska, z zastosowaniem uśrednionych parametrów wytrzymałościowych odpadów, dała wysoką wartość współczynnika stateczności, natomiast analiza probabilistyczna wykazała, że bezpieczeństwo konstrukcji można uznać jako sytuujące się pomiędzy słabym, a przeciętnym.
BADANIA WŁAŚCIWOŚCI GEOTECHNICZNYCH UTWORÓW POKRYW STOKOWYCH Z DOLINY POTOKU SIARKI W OKOLICACH MIEJSCOWOŚCI SIARY I OWCZARY KOŁO GORLIC
Autor
Tymoteusz Zydroń, Karolina Kalita-Kuźnia, Maria Gryboś, Joanna Marcinkowska
Strony
157–168
Słowa kluczowe
parametry geotechniczne, wytrzymałość na ścinanie, pokrywy stokowe, Beskid Niski
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono wyniki badań parametrów geotechnicznych gruntów pokryw stokowych pochodzących z doliny potoku Siarki w okolicach miejscowości Siary i Owczary w Beskidzie Niskim, gdzie w czerwcu 2010 r. wystąpiły liczne ruchy masowe. Wyniki badań wykazały, że badane grunty stanowią głównie pyły ilaste z piaskiem oraz żwirem, charakteryzujące się niską i średnią plastycznością. Stwierdzono, że badane grunty charakteryzują się odpowiednią zagęszczalnością z punktu widzenia ich przydatności do celów budowy nasypów drogowych. Z drugiej strony grunty te są wrażliwe na zmiany wilgotności, co wykazały wyniki badań nośności i wytrzymałość na ścinanie, zwłaszcza w przypadku wartości spójności. Ogólnie stwierdzono, że grunty te mogą stanowić dobre podłoże drogowe w miejscach suchych lub pod warunkiem ich odizolowania od wpływu wody gruntowej.