Przedmiotem pracy było zbadanie, jak wykorzystanie terenu w wybranej lokalizacji wpływa na ilość fosforu w dziale wodnym. Praca definiuje podstawowe pojęcia w tym i pokrewnych tematach. Opisuje monitorowaną ilość fosforu całkowitego oraz aparaturę pomiarową. Uzyskane wyniki są podane w formie tabel i wykresów w odniesieniu do standardów podawanych przez czeskie normy (CSN), a także przez inne podobne badania.

Zabytkowy park dworski położony w Kijanach, gm. Spiczyn (woj. lubelskie) istniał już w XVII w., jako ogród regularny, a w 2. połowie XIX w. został przekształcony w kierunku krajobrazowym. Obiekt ma bogatą historię i w pełni zasługuje na ochronę. Szczegółowa inwentaryzacja dendroflory wykazała, że w przypałacowej części parku rośnie 299 roślin drzewiastych, należących do 23 gatunków z przewagą Fraxinus excelsior L., Tilia cordata Mill., Robinia pseudoacacia L. i Acer pseudoplatanus L. Największym walorem badanego obiektu są stare okazy drzew – 14 egzemplarzy w wieku od 66 do 131 lat, w tym 7 drzew o obwodach pomnikowych. Obecnie park ulega stopniowej naturalizacji, zatraca swój pierwotny układ przestrzenny i wymaga rewaloryzacji.

W pracy podjęto temat inwentaryzacji dendrologicznej oraz stanu zachowania historycznej alei lipowej położonej w Dratowie gm. Ludwin, powiat łęczyński, województwo lubelskie. Aleja jest dawną drogą dojazdową do prawosławnej cerkwi parafialnej pod wezwaniem św. Mikołaja, wybudowanej w 1889 r. w stylu bizantyjsko-rosyjskim. W 2013 r. na terenie wokół cerkwi i w alei dojazdowej zinwentaryzowano ogółem 42 drzewa z gatunków: Tilia cordata Mill. (31 szt.), Robinia pseudoacacia L. (5), Acer platanoides L. (4) oraz po jednym egzemplarzu Fraxinus excelsior L. i Salix alba L.

Celem pracy jest charakterystyka runa parkowego i jego znaczenia w parkach historycznych. Runo parkowe pełni funkcje estetyczne, historyczne i ekologiczne. W artykule przedstawiono także kształtowanie roślinności na przestrzeni dziejów, uwzględniając epoki, tj. starożytność, średniowiecze, renesans, barok, XVIII, XIX i XX w. Artykuł prezentuje też wskazania do kształtowania i pielęgnacji runa parkowego.

Zastosowanie tworzyw sztucznych jako materiału do budowy instalacji wymusiło konieczność weryfikacji dostępnych obecnie informacji dotyczących wartości współczynników oporów lokalnych, które stanowią niezbędną wiedzę potrzebną do obliczania wartości strat energii mechanicznej, jakie powstają w trakcie przepływu. Współczynniki te mają duże znaczenie w obliczeniach hydraulicznych wymiarowanej instalacji. Wpływają one na końcowy wynik w istotny sposób, dlatego nieprawidłowe ich przyjęcie może prowadzić do poważnych w skutkach błędów. Niestety wartości podawane przez producentów, normy czy też literaturę są inne w porównaniu z wartościami uzyskiwanymi metodą doświadczalnych badań. W artykule zaprezentowane zostały wyniki badań doświadczalnych, mających na celu wyznaczenie wartości współczynników oporów lokalnych na kolankach 90° trzech określonych średnic, pochodzących od czterech wybranych producentów systemów instalacyjnych. Otrzymane wartości współczynników oporów lokalnych porównano z wartościami, jakie podawane są przez producenta złączek, wyznaczonymi według normy PN-76/M-34034: 1976 oraz dostępnymi w literaturze przedmiotu.

Powstanie wiązania dachowego kościoła rzymskokatolickiego pod wezwaniem Najświętszego Ciała Chrystusowego datuje się na rok 1409. Reprezentuje ono jedną z kilku dobrze zachowanych średniowiecznych konstrukcji w tym regionie. Spiczasty dach nad nawą ma charakterystyczną konstrukcję z jętką podpierającą krokwie z podłużnym usztywnionym wiązaniem dachowym. Analiza geometryczna głównego wiązania dachowego, jak również środkowego podłużnego wiązania dachowego opiera się na logicznych zależnościach oraz opisie procesu projektowania wiązania dachowego, wskazując na krytyczne relacje wynikające szczególnie z geometrii pitagorejskiej. W rezultacie opracowano przestrzenny model liczbowy struktury dachowej, żeby przeprowadzić analizę statystyczną tej struktury zgodnie ze współczesnymi standardami. W związku z tym, że podczas badań stwierdzono braki niektórych strukturalnych elementów konstrukcji dachu (klamry kątowe), w dalszych analizach położono nacisk na znaczenie wybranych elementów strukturalnych oraz ich rolę w konstrukcji wiązania dachowego jako takiego.

W dzisiejszych czasach coraz większym problemem stają się podtopienia na terenach zurbanizowanych. Biorąc to pod uwagę, należy większą wagę przyłożyć do prawidłowego obliczania przepustowości koryta. Jednym z czynników wpływających na nie są warunki na odpływie. W przypadku potoków nadmorskich zależą one ściśle od poziomu morza. W pracy podjęto próbę wyznaczenia wpływu poziomu morza na przebieg wezbrań w nadmorskich ciekach powierzchniowych. W tym celu przeprowadzono analizę numeryczną przepływu wody w potoku Strzyża w Gdańsku, którego odbiornikiem jest Martwa Wisła, której poziom wody jest jednakowy z poziomem morza. Obliczenia wykonano na modelu numerycznym opartym na układzie równań de Saint-Venanta w postaci zachowawczej, rozwiązanego metodą różnic skończonych (schemat McCormacka). Analizę przeprowadzono dla dwóch fal wezbraniowych o prawdopodobieństwie przekroczenia 1% i 10% oraz dla sytuacji, gdy w potoku występuje jednostajny przepływ średni. Dla każdego wariantu przyjęto dwa współczynniki szorstkości Manninga: 0,04 oraz 0,08. Otrzymane wyniki przedstawiono w postaci profili maksymalnych poziomów wody w potoku oraz zestawienia zasięgów wpływu poziomu morza na poziom wody w cieku. Podsumowując wykonane obliczenia, wykazano, że oddziaływanie morza zależy bezpośrednio od poziomu wody w potoku. Zdecydowanie większy wpływ na przebieg wezbrania mają przyjęte do obliczeń wartości przepływu. Stanowi to kluczową informację przy określaniu poziomu istotności analizowanego problemu. Praca ta może być wstępem do bardziej szczegółowego rozpoznania zjawiska.

Celem pracy było dokonanie oceny wpływu zmian klimatu na reżim wodny terenów podmokłych na obszarze Poiplie Ramsar. W celu symulacji zmiany klimatu użyto modelu globalnego CGCM3.1 (SRES A2 jako scenariusz pesymistyczny i SRES B1 jako wersja optymistyczna) oraz modeli regionalnych KNMI i MPI wybranych jako najbardziej odpowiednie. Jako 20-letni okres referencyjny wybrano lata 1977–1996, który w trakcie ewaluacji był porównywany do 20-letniego okresu z górną granicą lat 2020, 2050 i 2080. Symulacja reżimu wody w glebie była przeprowadzona przy użyciu modelu GLOBAL. W trakcie oceny reżimu wód ziemnych oceniono rzeczywisty proces parowania terenowego. Prognozuje się, że proces ten na badanym terenie wzrośnie w okresie sprawozdawczym; scenariusz pesymistyczny SRES A2 określa oczekiwany wzrost na poziomie 24%, model regionalny KNMI prognozuje wzrost na poziomie 21%, a scenariusz optymistyczny SRES B1 oraz model regionalny MPI – wzrost na poziomie 19%. Rozwój rzeczywistego procesu parowania terenowego wywodzi się z przewidywanego wzrostu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych. Na podstawie tych wyników trwające zmiany klimatyczne nie powodują dramatycznych zmian na obszarze Poiplie Ramsar, tym samym ten unikalny ekosystem terenów podmokłych powinien w przyszłości podlegać ochronie.

Działalność przemysłowa wpływa bezpośrednio na środowisko. Przykładem tego jest wpływ ujęć wód podziemnych na warunki hydrogeologiczne. Kluczowym elementem tego zagadnienia jest wybór optymalnej lokalizacji projektowanego ujęcia. Przedstawiany artykuł opisuje wielokryterialną ocenę różnych wariantów lokalizacji ujęcia wód podziemnych. Woda z projektowanego ujęcia będzie dostarczana do oczyszczalni ścieków w Częstochowie do celów technologicznych. W celu zaprojektowania odpowiedniej studni głębinowej spełniającej określone wymagania przeprowadzono obliczenia analityczne m.in. promienia leja depresji i głębokości depresji, izochromy 25 lat oraz ustalono wytyczne dla projektu studni. Wykonano również wykres zwierciadła wód podziemnych podczas interakcji z ujęciem. Rezultatem wyżej wymienionych obliczeń było określenie zasięgu leja depresji oraz wybór wariantu budowy dwóch studni w ramach jednego ujęcia wód podziemnych. Dzięki wykonanej analizie zweryfikowano możliwości wspomagania procesu podejmowania szybkich i racjonalnych decyzji dla dużych obszarów, gdzie występuje wiele czynników wpływu na wydajność studni głębinowej.

W pracy dokonano oceny wpływu działalności eksploatacyjnej Kopalni Węgla Kamiennego „Ruch Borynia” na gospodarkę wodną wybranych gleb obszaru górniczego. W obrębie omawianego terenu wykonano 5 odkrywek glebowych z opisem cech morfologicznych. W laboratorium wykonano oznaczenia składu granulometrycznego oraz podstawowych właściwości fizykowodnych i fizykochemicznych gleb. Obszary występowania poszczególnych typów gospodarki wodnej gleb na badanym obszarze wyznaczono w oparciu o przekroje poprzeczne. Analiza uzyskanych wyników badań terenowych i laboratoryjnych, wykonane przekroje i mapa gospodarki wodnej gleb wskazują, że na badanym terenie występuje tendencja gleb do zawodnienia wodno-gruntowego. Oprócz osiadań powierzchni terenu na rozmiar degradacji hydrologicznej wpływ wywarł średnio ciężki skład granulometryczny gleb. Zawodnienie wymusiło zmiany użytkowania gruntów ornych oraz zmiany podstawowej przydatności uprawowej gleb, ze zbożowej na zbożowo-pastewną. W przypadku użytków zielonych degradacja hydrologiczna spowodowała ograniczenie pastwiskowego użytkowania gleby na rzecz łąkowego.

Projekty konsolidacji gruntów w Republice Słowackiej osiągnęły stan, w którym zawierają wystarczającą liczbę cennych informacji (pomiarów planimetrycznych i głębokościowych, uaktualnionych map określonych obszarów gleboznawczo-ekologicznych, koncepcji lokalnych systemów terytorialnych stabilności ekologicznej, planowania ogólnych zasad dotyczących funkcjonalnej organizacji terytorium itd.) dla społeczeństwa. Współpraca w tym zakresie wskazuje na potrzebę stworzenia jednolitego systemu archiwizowania informacji (bazy danych), który byłby przygotowany dla działań związanych z planowaniem krajobrazu na terenach wzorcowych. Jak dotąd wiele systemów informacyjnych na Słowacji nie jest ze sobą powiązanych, tak więc nie mogą być dalej użytkowane. Niniejsza praca zwraca uwagę na procedury prowadzące do przetwarzania jednolitego systemu informacyjnego, który gromadzi i archiwizuje wyniki działań w zakresie kształtowania krajobrazu na określonym terenie. Program jest przeznaczony dla administratorów i użytkowników ujednoliconego systemu. Dlatego wyeksponowane tu zostało znaczenie rozlokowania systemu przeznaczonego dla różnych użytkowników. Następny etap stanowi opis danych wejściowych do opracowania obszernej bazy danych. Podstawą prezentacji systemu były informacje otrzymane z projektów dotyczących konsolidacji gruntów. Wszystkie obliczenia w formie graficznej zostały następnie opublikowane na lokalnej konsoli o nazwie „OpenGeoSuite environment”.

W artykule przedstawiono wyniki symulacji numerycznych przejścia fali wezbraniowej w korycie cieku miejskiego pod kątem wstępnej oceny przepustowości jego odcinka poddanego silnej antropopresji. Jako obszar analiz wybrano odcinek potoku Sudół Dominikański (Rozrywka) na terenie Krakowa. Obliczenia numeryczne przeprowadzono w oparciu o model 1-D przepływu nieustalonego zbudowany z zastosowaniem programu MIKE 11 firmy DHI. W modelu uwzględniono obiekty zabudowy inżynierskiej koryta, takie jak mosty, przepusty, odcinek zarurowany oraz potencjalne obszary zalewowe. Ze względu na brak posterunków wodowskazowych, jako warunki brzegowe zastosowano fale hipotetyczne oparte na modelu opad–odpływ.

Celem niniejszego opracowania było określenie dynamiki wzrostu warstwy akrotelmowej na torfowisku Baligówka w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej. Teren ten był w przeszłości i jest obecnie silnie odwodniony w związku z eksploatacją torfu. Zanotowano tu także częste pożary. Badania przeprowadzone metodą dendrologiczną według Korczagina [1960] i Piczugina [1967] wykazały, że mimo silnej antropopresji przyrost zarówno całej warstwy organicznej, jak i wydzielonej warstwy torfu charakteryzuje się średnią roczną dynamiką wzrostu. Porównanie wyników otrzymanych na tym obiekcie z innymi uzyskanymi w tym regionie pokazuje silny wpływ warunków hydrologicznych na dynamikę wzrostu warstwy akrotelmowej. Torfowisko wysokie Baligówka jest silnie przesuszonym obiektem i podobnie jak Bór za Lasem odznacza się najsłabszym przyrostem warstwy organicznej wynoszącym 3,78 mm na rok.

Dobiega końca budowa zbiornika wodnego na rzece Skawie, która trwa już niemal trzy dekady. O potrzebie jego budowy przekonany był już na początku ubiegłego wieku prof. G. Narutowicz. Przygotował on wstępne założenia projektowe owej inwestycji, która w obecnym stanie niewiele odbiega od tych założeń.

Trwałe piętrzenie wód Odry stopniem wodnym w Brzegu Dolnym, spowodowało zmianę charakteru rzeki w stosunku do terenu przyległego. Obniżanie się stanów wód w rzece i w rezultacie wód gruntowych jest konsekwencją wzmożonego procesu erozji liniowej i lokalnej, która występuje poniżej budowli piętrzącej. Na tym obszarze rzeka ma charakter drenujący w stosunku do sąsiednich obszarów. W pracy zaprezentowano ocenę kształtowania się i tendencji zmian głębokości wód gruntowych w dolinie Odry poniżej stopnia wodnego w Brzegu Dolnym. Dla potrzeb niniejszej pracy teren doliny Odry został podzielony na dwie strefy w zależności od dominacji czynników wpływających na kształtowanie się poziomu zwierciadła wody gruntowej. W pracy przedstawiono wartości minimalnych, maksymalnych i średnich głębokości zalegania wód gruntowych dla wybranych punktów pomiarowych w kolejnych latach z uwzględnieniem podziału na dwie strefy. Dokonano także ich analizy na tle warunków klimatycznych, hydrograficznych i hydrogeologicznych oraz stanów wody w Odrze w przekroju Brzeg Dolny i Malczyce. Przeprowadzone analizy wykazują znaczne zmiany w głębokościach zalegania wód gruntowych w dolinie Odry na przestrzeni 42 lat. Wykazano związek głębokości zalegania wód gruntowych w zależności od odległości od koryta Odry.

W artykule omówiono wyniki obliczeń położenia zwierciadła wody na warszawskim odcinku Wisły w oparciu o pomiary geodezyjne. Pozwoliły one na utworzenie modelu rozpatrywanego odcinka Wisły dla przepływu ustalonego w programie HEC-RAS (wersja 4.1.0), za pomocą którego przeprowadzono symulacje różnych warunków przepływu. Na podstawie otrzymanych wyników symulacji podjęto próbę określenia znaczenia Rafy Żoliborskiej dla śródmiejskiego odcinka Wisły w Warszawie. Analiza wykazała, że jest ona ważnym elementem w profilu podłużnym rzeki i ma wpływ na poziom zwierciadła wody w warszawskiej Wiśle.

W pracy przedstawiono wyniki badań wpływu szykan na długość odskoku hydraulicznego. Badania przeprowadzono na modelu jazu z wypływem wody spod zasuwy i niecką wypadową, w której dodatkowo zastosowano szykany w dwóch różnych ustawieniach. Długość odskoku wyznaczano na podstawie wyników pomiarów prędkości strumienia na wypadzie. Pomierzone długości odskoku porównano z wartościami obliczonymi wzorami innych autorów oraz równaniami zalecanymi do stosowania w praktyce projektowej. Uzyskano znaczną rozbieżność wyników, zarówno długości odskoku uzyskiwanych z przytoczonych w pracy wzorów, jak i pomierzonych w porównaniu z obliczonymi. Wyniki doświadczeń wykazały, że zastosowanie na modelu szykan ustawionych w jednym rzędzie spowodowało ograniczenie długości odskoku o 7–9%, a w dwóch rzędach o 15–19%. Praktyczną korzyścią w projektowaniu budowli z tym związaną jest możliwość skrócenia wypadu.

W artykule analizowana jest niepewność w szacowaniu wielkości rocznych dopływów rumowiska do zbiornika Stare Miasto. Obiekt wybrano ze względu na jego specyficzną konstrukcję. Jest to zbiorniki dwustopniowy. Górna część zbiornika jest oddzielona od głównego zbiornika przegrodą z przelewem zastawkowym. Część górna jest mniejsza i stanowi tzw. zbiornik wstępny działający jak osadnik. Dzięki takiemu układowi w górnej część tworzą się warunki dogodne do odkładania rumowiska. W badaniach posłużono się zgromadzonymi materiałami obejmującymi geometrię czaszy zbiornika, wymiary uwzględnionych budowli, hydrologię oraz zakres piętrzeń na zaporze. W pracy wykorzystano wzory empiryczne do oszacowania dopływu rumowiska do zbiornika tj. Ackersa-White, MPM, van Rijna, Engelunda-Hansena, Yanga, Toffaletiego i Wilcocka-Crowa. Wykonane obliczenia zweryfikowano na podstawie aktualnych pomiarów batymetrii i oszacowanej wielkości rzeczywistego odkładu. Uzyskane wyniki cechuje duża rozbieżność, co wskazuje na istotność niepewności strukturalnej w analizach zamulania zbiornika.

W opracowaniu poruszono kwestię rozwoju koryta rzeki górskiej pod wpływem antropopresji. Wykorzystując analizę kartograficzną i kwerendę źródeł historycznych, zrekonstruowano przebieg i układ podgórskiego koryta Skawy w XVIII i XIX w., w okresie znikomej antropopresji. Przegląd literatury technicznej pozwolił na wskazanie głównych okresów rektyfikacji koryta prowadzącej do zlikwidowania koryta wielonurtowego. W toku współczesnych kartowań geomorfologicznych wskazano miejsca odtwarzania koryt błądzących, które pokrywają się z miejscem występowania koryt tego typu w XIX w. Za transformację wielonurtowego koryta Skawy w jednonurtowe odpowiedzialne są wieloletnie prace hydrotechniczne.

W wyniku lokalnej renaturyzacji koryta Skawy dochodzi do przekształcenia koryta jednonurtowego w wielonurtowe. Odtworzenie koryta błądzącego ma miejsce w rozszerzeniu doliny o stosunkowo dużym spadku podłużnym. Przebudowa koryta postępuje na odcinku uprzednio uregulowanym. Po zniszczeniu zabezpieczeń brzegowych koryto w krótkim czasie, w naturalny sposób, poszerzyło się. Geometryczna analiza kształtu koryta oraz badanie granulometrycznych cech aluwiów pozwalają na zidentyfikowanie form inicjujących rozwój koryta wielonurtowego. Celem opracowania jest scharakteryzowanie koryta samoczynnie renaturyzującego się.

Elektrownie i zbiorniki wodne położone w rejonach, gdzie mamy do czynienia ze zjawiskami lodowymi, wymagają specyficznego działania w celu efektywnego zarządzania nimi w sezonie zimowym. Pokrywa lodowa prowadzi do nieuniknionych strat w produkcji energii elektrycznej, jednak strata ta może być zminimalizowana poprzez utworzenie stosunkowo gładkiej pokrywy. Można to uzyskać poprzez odpowiednią eksploatację budowli piętrzącej. Aby uniknąć problemów związanych z blokowaniem ujęć wody poprzez ich obmarzanie, należy prowadzić działania w celu ograniczenia produkcji śryżu w zbiorniku wodnym. Na skutek istnienia ciągłej pokrywy lodowej woda będzie izolowana od czynników atmosferycznych, co przełoży się na brak śryżu w zbiorniku. Na przykładzie zbiornika wodnego Włocławek wykazano skuteczność czasowego zmniejszenia natężenia przepływu przez stopień wodny w celu stabilizacji gładkiej pokrywy lodowej. Symulacje przeprowadzono przy wykorzystaniu modelu matematycznego DynaRICE, wykalibrowanego dla rozpatrywanego obszaru.