Acta Scientiarum Polonorum

Czasopismo naukowe założone w 2001 roku przez polskie uczelnie rolnicze

| Informacje | Recenzenci | Rada Programowa | Rady naukowe | Adresy redakcji | Serie | Wymogi edytorskie | Wzorcowy artykuł | Warunki publikacji | Procedura recenzowania | Prenumerata | Streszczenia | Szukaj | Statystyki |
Hortorum Cultus
(Ogrodnictwo) 14 (3) 2015
Streszczenia
Wybierz numer

TytułNicienie winorośli północno-zachodniej Polski
AutorAndrzej Tomasz Skwiercz, Magdalena Dzięgielewska, Patrycja Szelągowska
Strony3–12
Słowa kluczowewektory wirusów, fauna nicieni, Vitis L.
StreszczeniePokaż streszczenie
Występowanie nicieni w uprawie winorośli w Polsce jest słabo opracowane. Badania gatunków nicieni wokół korzeni winorośli przeprowadzono w latach 2013–2014 w 12 winnicach na terenie północno-zachodniej Polski. Nicienie pozyskiwano w 2 etapach: inkubacji z 50 g korzeni na sitach oraz metodą wirówkową z 200 g gleby. Nicienie zabite 6% gorącą formaliną przeniesiono do gliceryny. Stałe preparaty oznaczano do gatunku z użyciem kluczy. Podczas badan pozyskano gatunki nicieni, z których 12 należało do rodzajów nicieni grzybożernych, 4 do rodzaju bakteriożernych i 38 gatunków nicieni pasożytów roślin. Dziesięć z nich uznaje się za wektory wirusów roślinnych. Fauna nicieni winorośli wymaga szerszych badań, zwłaszcza nicieni przenoszących wirusy roślinne, które są poważnym zagrożeniem dla upraw winorośli. Celowe są też badania nad rolą Aphelenchoides ritzemabosi w kompleksowej chorobie winorośli.
Pokaż

TytułModyfikacja korony wrzecionowej jabłoni w celu poprawienia jakości owoców
AutorAugustyn Mika, Zbigniew Buler
Strony13–24
Słowa kluczowesystemy cięcia, usprawnienie korony, nasłonecznienie korony
StreszczeniePokaż streszczenie
Karłowe i półkarłowe jabłonie posadzone w dużym zagęszczeniu są słabo nasłonecznione po wejściu w okres pełnego owocowania, co ma ujemny wpływ na wybarwianie się jabłek. W celu rozwiązania tego problemu w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach w latach 2009–2013 podjęto badania. 12-letnie jabłonie ‘Jonagold’ i  ‘Gala” szczepione na półkarłowej podkładce M.26, posadzone w rozstawie 4 × 2 m i prowadzone w formie wrzecionowej cięto do roku 2009 standardowo, metodą odnawiającą. Przed rozpoczęciem doświadczenia drzewa miały 3 m wysokości i 2,5 m rozpiętości. W celu poprawy jakości jabłek w latach 2009–2013 zastosowano 4 sposoby dodatkowego cięcia: 1. Wycięcie dolnych gałęzi do wysokości 1 m; 2. Skracanie rocznych przyrostów u podstawy korony i u wierzchołka; 3. Wycinanie talii w połowie wysokości korony; 4.  Wyszczuplanie wierzchołka drzewa; 5. Kontrola, drzewa cięte standardowo. Wszystkie sposoby cięcia zapewniły wysoki plon. Wycinanie talii i wyszczuplanie wierzchołka drzewa istotnie poprawiło nasłonecznienie w koronach, rumieniec i wielkość owoców. Cięcie wyszczuplające koronę i wycinanie talii może poprawić jakość jabłek w sadach gęsto sadzonych.
Pokaż

TytułAnaliza porównawcza wartości użytkowej roślin truskawki (Fragaria × ananassa Duch.) uzyskanych in vitro oraz metodą konwencjonalną
AutorJadwiga Żebrowska, Elżbieta Kaczmarska, Jacek Gawroński
Strony25–35
Słowa kluczowemikrorozmnażanie, mikrorośliny, jednolitość fenotypowa, sadzonki rozłogowe, kultura tkankowa
StreszczeniePokaż streszczenie
Z reguły rośliny uzyskane w wyniku propagacji in vitro rosną, kwitną i plonują prawidłowo, jednakże fenotypowe zmiany często obserwowane w uprawie polowej u roślin truskawki pochodzących z kultur tkankowych mogą wpływać na ich wartość agronomiczną. Bardzo ważna jest więc ocena wierności takich roślin w stosunku do uzyskanych metodą konwencjonalną. W przeprowadzonych badaniach oszacowano wartość użytkową roślin truskawki odmian ‘Filon’ i ‘Teresa’ uzyskanych w kulturze in vitro oraz ich pierwszego wegetatywnego potomstwa, porównując je z roślinami uzyskanymi konwencjonalnie. W obserwacjach polowych oceniono takie cechy agronomiczne, jak wigor roślin, obfitość kwitnienia oraz komponenty plonowania. Uzyskane wyniki wykazały różną polową reakcję testowanych odmian na propagację in vitro. Pomimo obserwowanych w ocenie polowej fenotypowych zmian u roślin uzyskanych in vitro, ich agronomiczna wartość utrzymywała się na tym samym lub wyższym poziomie w porównaniu z roślinami konwencjonalnymi. Podsumowując, należy stwierdzić, iż metoda rozmnażania in vitro może być bezpiecznie stosowana do reprodukcji tych odmian truskawki.
Pokaż

TytułNawożenie azotem a plon i jakość owoców kolendry siewnej (Coriandrum sativum L.)
AutorWładysław Szempliński, Justyna Nowak
Strony37–50
Słowa kluczoweCoriandri fructus, rośliny lecznicze, plon owoców, olejek eteryczny, linalol
StreszczeniePokaż streszczenie
Kolendra siewna jest rośliną zielarską, której owoce mają zastosowanie lecznicze oraz przyprawowe. Badania polowe przeprowadzono w latach 2006–2008 na podstawie ścisłego doświadczenia jednoczynnikowego założonego w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach. Czynnikiem doświadczenia było nawożenie azotem w dawkach 20, 40, 60, 80 i 100 kg N∙ha-1 oraz kontrola (bez azotu). Celem badań było określenie wpływu nawożenia azotem na plon i jakość surowca zielarskiego kolendry siewnej. Na podstawie wyników badań wnioskuje się, że warunki pogodowe w latach badań determinowały elementy składowe plonu oraz plonowanie kolendry siewnej. W warunkach większych opadów w okresie wegetacji plon owoców kolendry był istotnie większy niż w latach o mniejszych opadach odpowiednio o 44 i 32%. Nawożenie azotem nie różnicowało liczby roślin na jednostce powierzchni, masy owoców z rośliny i masy 1000 owoców, a przez to plonu owoców kolendry. Wykazano jednak istotną zależność jej plonowania od nawożenia azotem w latach badań. Z doświadczenia wynika, że skład chemiczny owoców kolendry był w większym stopniu różnicowany warunkami pogodowymi w latach badań niż nawożeniem azotem. Większą zawartość olejku eterycznego w owocach (1,50%) uzyskała kolendra w warunkach niskich opadów w okresie wegetacji, a w warunkach wysokich opadów jego zawartość była wyraźnie mniejsza (1,07%). Głównym składnikiem olejku kolendrowego był linalol stanowiący 67,4% jego profilu chemicznego. Nawożenie azotem nie różnicowało profilu chemicznego olejku kolendrowego.
Pokaż

TytułWpływ różnego poziomu cytokininy, sacharozy i soli azotowych na wzrost i rozwój oraz poziom substancji fenolowych w pędach Magnolia × soulangiana ‘Coates’ in vitro
AutorAgnieszka Wojtania, Edyta Skrzypek, Eleonora Gabryszewska
Strony51–62
Słowa kluczoweBAP, brązowienie liści, pędy kątowe, stosunek sacharoza/sole azotowe
StreszczeniePokaż streszczenie
Substancje fenolowe wytwarzane podczas wzrostu magnolii in vitro są uważane za czynnik hamujący tworzenie się pędów. Celem badań było określenie wpływu i współdziałania różnego stężenia soli azotowych, sacharozy i cytokininy na wzrost i rozwój pędów Magnolia × soulangiana ‘Coates’ in vitro w zależności od poziomu substancji fenolowych. Badania wykazały, iż tworzenie zarówno pędów i liści, jak i substancji fenolowych, istotnie zależało od stężenia i wzajemnych proporcji cytokininy, sacharozy i soli azotu w pożywce Murashige and Skooga (MS). Najwyższy współczynnik mnożenia się pędów (4,8 pędów/eksplantat) uzyskano na pożywce zawierającej 0,2 mg·dm-3 benzyloaminopuryny (BAP), 100% soli azotowych wg MS i 20 g·dm-3 sacharozy. Przy tym poziomie sacharozy wzrost stężenia BAP (0,2–1,0 mg·dm-3) powodował silną inhibicję lub nieznaczną stymulację tworzenia się pędów w zależności od poziomu azotu, kolejno 100% i 75/50%. Przy niskim stosunku sacharozy do soli azotowych w pożywce, wzrost stężenia BAP indukował brązowienie liści. Czynnikiem istotnie hamującym tworzenie się pędów i liści magnolii in vitro była sacharoza zastosowana w stężeniu 30 g·dm-3, jednak jej działanie zależało od poziomu azotu i cytokininy. Przy wysokiej relacji sacharozy do soli azotowych, tworzenie się pędów było proporcjonalne do stężenia BAP. Wysoka relacja sacharozy do soli azotowych w pożywce wpływała również na podwyższony poziom substancji fenolowych w pędach. W porównaniu z kontrolą (bez cytokininy), pędy rosnące w obecności BAP produkowały mniej substancji fenolowych. Przy wysokim stosunku sacharozy do soli azotowych, wraz ze wzrostem stężenia cytokininy obserwowano jednak istotny wzrost ich poziomu. Na podstawie wyników badań wnioskuje się, że nie we wszystkich traktowaniach podwyższony poziom substancji fenolowych w pędach korelował z inhibicją tworzenia się pędów.
Pokaż

TytułGrzyby występujące na trawach gazonowych w użytkowaniu trawnikowym
AutorIrena Kiecana, Małgorzata Cegiełko, Elżbieta Mielniczuk
Strony63–80
Słowa kluczowetrawy gazonowe, patogeny korzeni i liści, Fusarium spp., Microdochium nivale, Bipolaris sorokiniana, Drechslera siccans
StreszczeniePokaż streszczenie
W ostatnich latach obserwuje się coraz większe zainteresowanie trawnikami i ich wyglądem. Jakość trawnika obniżają pojawiające się choroby, których sprawcami mogą być różne patogeny. Badania przeprowadzono w dwóch ośrodkach miejskich w rejonie południowo-wschodniej Polski: w latach 2006–2007 w Lublinie i w 2007 r. w Zamościu, z uwzględnieniem miejsc nasłonecznionych i częściowo zacienionych. Określono skład gatunkowy runa, oznaczano stopień porażenia liści oraz przeprowadzono analizę mykologiczną porażonych roślin. W przypadku trawników w Lublinie średnie wartości wskaźników chorobowych dla liści badanych traw wiosną 2006 r. wynosiły 53,75–83,00, zaś wiosną 2007 r. 6,75–29,00. Średnie wartości wskaźników chorobowych dla liści określone jesienią 2006 r. wynosiły 16,00–86,25, natomiast jesienią 2007 r. 4,50–21,25. Średnie wartości wskaźników chorobowych dla liści badanych traw gazonowych w Zamościu wiosną 2007 r. wynosiły 24,50–48,25, natomiast jesienią tego roku 28,00–54,75. Dużym zagrożeniem dla traw gazonowych w uprawie trawnikowej wiosną okazał się Microdochium nivale, natomiast przyczyną brunatnej plamistości liści traw gazonowych jesienią w analizowanych warunkach okazały się Bipolaris sorokiniana (Lublin) i Drechslera siccans (Zamość). W przypadku obu lokalizacji trawników, w analizowanych latach badań, zarówno wiosną jak i jesienią znaczny udział w porażaniu korzeni miały gatunki z rodzaju Fusarium, a szczególnie F. culmorum.
Pokaż

TytułOd zapylenia do linii DH – weryfikacja i optymalizacja protokołu otrzymywania podwojonych haploidów ogórka
AutorJoanna Gałązka, Renata Słomnicka, Katarzyna Góral-Radziszewska, Katarzyna Niemirowicz-Szczytt
Strony81–92
Słowa kluczoweaklimatyzacja, Cucumis sativus L., indukcja haploidów, napromieniowany pyłek, kultura zarodków, cytometria przepływowa
StreszczeniePokaż streszczenie
Przeprowadzono pełną procedurę otrzymywania podwojonych haploidów ogórka, która składała się z następujących etapów: indukcji rozwoju haploidalnych zarodków poprzez zapylenie napromieniowanym pyłkiem, izolacji i kultury in vitro zarodków, rozwoju roślin haploidalnych, podwojenia liczby chromosomów poprzez regenerację z eksplantatów liściowych, aklimatyzację, samozapylenia podwojonych haploidów i charakterystyki linii DH. Haploidy i podwojone haploidy otrzymano w przypadku wszystkich ośmiu genotypów wykorzystanych w doświadczeniach jako rośliny donorowe. Rośliny donorowe porównano pod względem liczby haploidalnych zarodków i roślin DH jaką z nich otrzymano. Oceniono wpływ genotypu i wieku rośliny donorowej na regenerację i liczbę otrzymanych regenerantów DH. W celu optymalizacji metody podwajania liczby chromosomów zmodyfikowano skład pożywki, a eksplantaty podzielono na cztery grupy w zależności od sektora liścia z którego zostały pozyskane. Ulepszono sposób aklimatyzacji roślin DH do warunków szklarniowych. Otrzymano wyrównane linie DH, które mogą być wykorzystane w hodowli.
Pokaż

TytułWpływ sposobu ochrony i nawożenia roślin na zawartość składników biologicznie czynnych w chmielu ekologicznym
AutorEwa Solarska, Bożena Sosnowska
Strony93–101
Słowa kluczoweekstrakty roślinne, mikroorganizmy probiotyczne, mączka bazaltowa, obornik, ksantohumol
StreszczeniePokaż streszczenie
Chmiel jest jednym z podstawowych surowców wykorzystywanych w browarnictwie. Wszystkie wtórne metabolity chmielu wykazują znaczące działanie bioaktywne. W związku z tym piwo jest najważniejszym źródłem bioaktywnych składników chmielu w diecie człowieka. Podstawowym prenyloflawonoidem występującym tylko w roślinach chmielu jest ksantohumol. Celem badań było określenie zawartości wybranych biologicznie czynnych składników chmielu ekologicznego w porównaniu z konwencjonalnym w zależności od sposobów ochrony i nawożenia. Chmiel ekologiczny zawierał więcej związków biologicznie aktywnych, tj. ksantohumolu, flawanoli i alfa-kwasów, szczególnie w przypadku zastosowania jako czynników biologicznej ochrony mikroorganizmów probiotycznych z ekstraktami roślinnymi. Rodzaj nawożenia miał istotny wpływ na zawartość ksantohumolu, przy czym największą zawartość tej substancji zanotowano w wyniku nawożenia roślin mączką bazaltową. Zarówno probiotyczne mikroorganizmy z ekstraktami roślinnymi jako czynnik ochrony roślin, jak i mączka bazaltowa lub mączka bazaltowa z obornikiem jako nawożenie organiczne w największym stopniu wpłynęły korzystnie na skład biochemiczny chmielu.
Pokaż

TytułSelekcja najlepszych genotypów orzecha włoskiego (Juglans regia L.) z siewek pochodzących z Turcji
AutorYasar Akca, Yusuf Bilgen, Sezai Ercisli
Strony103–114
Słowa kluczoweorzech włoski, selekcja, późne tworzenie liści, boczne owocowanie, jakość owoców
StreszczeniePokaż streszczenie
W różnych częściach Turcji istnieją populacje orzecha włoskiego (Juglans regia L.) rozmnażane z nasion o dużej różnorodności genetycznej oraz wiele monoecyjnych i dychotomicznych genotypów, co jest efektem ciągłego rozmnażania płciowego. Badanie przeprowadzono w celu określenia różnorodności genetycznej oraz wyselekcjonowania genotypów orzecha włoskiego w populacji siewek hodowanych w rejonie Kemach we Wschodniej Antolii w latach 2009–2012. Zbadano ponad 25 000 drzew orzecha o wysokiej heterozji pod kątem wydawania plonu (boczne owocowanie), tolerancji na antraknozę, bakteryjną plamistość oraz parametrów jakości. Wskaźnik bocznego owocowania u wybranych genotypów wynosił od 50 do 80%. Czas tworzenia liści w wybranych genotypach jest średni w stosunku do dobrze znanej odmiany ‘Franquette’. Masa, długość i średnica (na spojeniu) orzecha wahała się odpowiednio od 11,18 do 15,20 g, od 32,55 do 36,62 mm, od 31,58 do 36,15 mm oraz od 1,11 do 2,33 mm. Masa i proporcje jądra wynosiły od 6,14 g do 8,00 g oraz od 47,08 do 58,57%. Zawartość tłuszczu i białka w jądrze wynosiły odpowiednio od 55,18 do 65,70% oraz od 14,70 do 20,10%.
Pokaż

TytułAnaliza poziomu użycia pestycydów w uprawie czereśni (Prunus avium L.) w zachodniośródziemnomorskim rejonie Turcji
AutorHasan Yilmaz
Strony115–129
Słowa kluczowestosowanie pestycydów, uprawa czereśni, opłacalność pestycydów, rozwój, Turcja
StreszczeniePokaż streszczenie
Pestycydy są związkami chemicznymi używanymi do zahamowania i unikania w plonie strat spowodowanych szkodnikami, chorobami i chwastami. W uprawie czereśni stosowano różnego rodzaju pestycydy w celu zwiększenia plonu i dochodu gospodarstw w Turcji. Niniejsze badanie przeprowadzonom aby przeanalizować poziom użycia pestycydów w zachodniośródziemnomorskim rejonie Turcji. Dane zebrano z 89 gospodarstw przy zastosowaniu prostej metody losowej. Wyniki pokazują, że średnie użycie rolniczych środków chemicznych jako aktywnego elementu w uprawie czereśni wynosi 53 349,50 g·ha-1. Udział stosowanych środków rolniczych chemicznych to, odpowiednio, 79,82 i 20,18% siarczanu miedzi i pestycydów. Obliczono, że strata ekonomiczna spowodowana przedawkowaniem rolniczych środków chemicznych wynosiła €162,92 ha-1. Analiza testu chi-kwadrat wykazała, że istnieje istotny związek między dawkami pestycydów stosowanymi przez rolników a rozmiarem gospodarstwa, słuchaniem w radiu programów związanych z rolnictwem, potrzebą posiadania informacji na temat chorób, zwalczaniem owadów i szkodników, zastosowaniem pestycydów oraz użyciem własnego sprzętu ochronnego.
Pokaż

TytułOcena stabilności genetycznej roślin uzyskanych przez embriogenezę somatyczną Chrysanthemum × grandiflorum (Ramat./Kitam.)
AutorJustyna Lema-Rumińska, Elwira Śliwińska
Strony131–139
Słowa kluczowebarwniki, chimera, cytometria przepływowa, chryzantema, zarodek somatyczny
StreszczeniePokaż streszczenie
Stabilność genetyczna i fenotypowa roślin uzyskanych przez embriogenezę somatyczną może zostać zachwiana. Powodem może być pośrednia regeneracja zarodków somatycznych poprzez kalus lub wysokie stężenie regulatorów wzrostu dodanych na etapie indukcji zarodków somatycznych. Embriogeneza somatyczna chryzantem odmian: ‘Lady Salmon’ (chimera) i ‘Lady Vitroflora’ (niechimera), była indukowana na zmodyfikowanych pożywkach Murashige i Skoog (MS) z dodatkiem 4 mg·dm-3 kwasu 2,4-dwuchlorofenoksyoctowego (2,4-D) i 1 mg·dm-3 kinetyny (KIN) lub 6-benzylaminopuryny (BAP). Cytometria przepływowa (FCM) wykazała, że rośliny pochodzące z zarodków somatycznych obu odmian utrzymują ploidalność roślin kontrolnych uzyskanych z merystemu. Barwa i zawartość barwników w kwiatostanach roślin pochodzących z zarodków somatycznych u ‘Lady Vitroflora’ były podobne do roślin kontrolnych. Jednak kwiaty języczkowate klonów ‘Lady Salmon’ nie zawierały karotenoidów, charakterystycznych dla tej odmiany, a w konsekwencji tworzyły kwiaty w różnych barwach. Tak więc embriogeneza somatyczna u chryzantem może być stosowana do oddzielania składników chimery peryklinalnej u odmian będących chimerami i otrzymania dodatkowego źródła zmienności w hodowli odmian. Natomiast u odmian jednorodnych genetycznie może być stosowana w laboratoriach produkcyjnych do klonowania roślin w warunkach in vitro poprzez embriogenezę somatyczną.
Pokaż

TytułPlon i jakość ziela cząbru ogrodowego (Satureia hortensis L.) uprawianego na zbiór pęczkowy
AutorKatarzyna Dzida, Grażyna Zawiślak, Renata Nurzyńska-Wierdak, Zenia Michałojć, Zbigniew Jarosz, Karolina Pitura, Katarzyna Karczmarz
Strony141–156
Słowa kluczowerośliny lecznicze, termin siewu, termin zbioru, substancje aktywne, makroelementy, mikroelementy
StreszczeniePokaż streszczenie
Jakość świeżych ziół wykorzystywanych głównie w celach spożywczych jest zależna od szeregu czynników, w tym środowiskowych i agrotechnicznych. Surowcem farmakopealnym cząbru ogrodowego jest ziele całe lub otarte, które, oprócz olejku eterycznego, zawiera wiele innych związków biologicznie czynnych, m.in. garbniki, karotenoidy, flawonoidy oraz składniki mineralne. Celem badań była ocena plonowania cząbru ogrodowego przeznaczonego na zbiór pęczkowy w zależności od terminu siewu oraz terminu zbioru. Nasiona cząbru wysiano bezpośrednio w pole w dwóch terminach: 23 kwietnia i 7 maja 2010–2011. Surowiec zbierano dwukrotnie: 1 lipca i 16 sierpnia. Zarówno pierwszy termin siewu, jak i pierwszy termin zbioru wpłynęły najkorzystniej na plon świeżego ziela cząbru. Wartość biologiczna otartego ziela była wysoka i zależała od terminu zbioru roślin. Istotnie największą zawartością kwasu L-askorbinowego (39,60 mg 100 g-1 św.m.), chlorofilu a + b (88,25 mg 100 g-1 św.m.), karotenoidów (26,15 mg 100 g-1 św.m.) i olejku eterycznego (1,79 ml 100 g-1) charakteryzowały się rośliny ze zbioru pierwszego. Większą ilością składników pokarmowych odznaczały się rośliny cząbru zebrane w pierwszym terminie w porównaniu do terminu drugiego. Na podstawie otrzymanych wyników wnioskuje się, że możliwe jest zastosowanie suchego ziela cząbru ogrodowego jako źródła biopierwiastków w diecie człowieka. Po przeanalizowaniu wszystkich badanych parametrów wpływających na jakość surowca należy stwierdzić, iż rośliny cząbru przeznaczone na zbiór pęczkowy należy zbierać na początku lipca niezależnie od terminu siewu.
Pokaż