W badaniach oceniono jakość mąki, ciasta oraz pieczywa uzyskanego z ziarna pszenicy ozimej uprawianej po sobie lub po roślinach oleistych (rzepak ozimy, rzepak jary, gorczyca biała, gorczyca sarepska) w technologiach o różnym stopniu intensywności nakładów. Ocenie poddano ww. produkty uzyskane z ziarna pszenicy ozimej zebranego w 3 sezonach wegetacyjnych (2006/2007, 2007/2008, 2008/2009). W analizie uwzględniono: biel mąki i zawartość w niej popiołu, wodochłonność mąki, czas rozwoju, stałość oraz rozmiękczenie ciasta, opór, rozciągliwość i energię ciasta, wydajność i objętość chleba. Mąkę o większej bieli oraz o mniejszej zawartości popiołu uzyskano z ziarna pszenicy uprawianej po sobie niż po roślinach oleistych. Intensyfikacja procesu produkcji ziarna pszenicy ozimej powodowała ciemnienie mąki oraz obniżenie w niej zawartości popiołu. Nie udowodniono, aby uprawa pszenicy po sobie negatywnie oddziaływała na wodochłonność mąki, rozwój i stałości oraz rozmiękczenie ciasta. Wpływ intensyfikacji technologii uprawy na wodochłonność mąki, czas rozwoju ciasta, jego stałość i rozmiękczenie był wyraźnie pozytywny. Rozciągliwość oraz energia ciasta uzyskanego z mąki pszenicy uprawianej po sobie były zdecydowanie mniejsze niż uprawianej po rzepaku ozimym. Wykazano zdecydowanie pozytywne oddziaływanie wzrastającej intensywności procesu uprawy pszenicy na rozciągliwość i energię ciasta. Z kolei opór ciasta uzyskanego z ziarna pszenicy wyprodukowanego w technologii średnio intensywnej był istotnie mniejszy niż w oszczędnej. Intensyfikacja technologii uprawy silniej zwiększała wydajność chleba uzyskanego z ziarna pszenicy uprawianej po roślinach oleistych (głównie rzepaku ozimym i gorczyca sarepskiej) niż po sobie.

Trójczynnikowe doświadczenie polowe nad agrotechniką pszenicy jarej w krótkotrwałej monokulturze wykonano w latach 2012-2013 w Chełmcach (52^o61’ N; 18^o44’ E), na glebie kompleksu żytniego dobrego. Czynnikami doświadczenia były: A – sposób uprawy roli związany ze stosowaniem masy organicznej (pięć wariantów z uprawą pożniwną gruberem oraz orką przedzimową lub bez orki oraz ze stosowaniem obornika i biomasy międzyplonu ścierniskowego – gorczycy białej), B – sposób stosowania resztek pożniwnych (cztery warianty ze stosowaniem słomy i efektywnych mikroorganizmów lub bez), C – aplikacja biostymulatora Asahi SL (dwa poziomy). Celem badań było określenie wpływu tych czynników na elementy plonowania i plon ziarna pszenicy jarej uprawianej w 2. i 3. roku monokultury. Plon ziarna pszenicy jarej w pierwszym roku badań był o 25% większy niż w drugim roku, co w pewnym stopniu potwierdza małą tolerancję tej rośliny na uprawę po sobie. W monokulturze pszenicy jarej, zwłaszcza w trzecim roku, korzystnie na plon ziarna wpłynęło stosowanie obornika wymieszanego z glebą gruberem i orki przedzimowej, a także obornika i biomasy gorczycy białej mulczującej pole przez zimę przy ograniczeniu uprawy roli do gruberowania. Plonotwórcze oddziaływanie wnoszonej do gleby rozdrobnionej słomy ze szczepionką efektywnych mikroorganizmów ujawniło się tylko w początkowym okresie monokultury, w drugim roku i gdy nie stosowano obornika. W przypadku nawożenia organicznego oraz w kolejnym roku monokultury stosowanie słomy i efektywnych mikroorganizmów nie wpłynęło korzystnie na plon ziarna. Biostymulator Asahi SL spowodował natomiast wzrost plonu ziarna, zwłaszcza w trzecim roku monokultury pszenicy jarej i po zastosowaniu obornika.

W doświadczeniu wazonowym, zrealizowanym w trzech seriach w latach 2010-2012 w laboratorium szklarniowym UWM w Olsztynie, oceniano wpływ wsiewki koniczyny perskiej (Trifolium resupinatum L.) oraz zagęszczenia roślin na cechy morfologiczne pszenicy jarej (Triticum aestivum ssp. vulgare L.). Czynnikami doświadczenia były: I) sposób siewu pszenicy jarej – siew czysty oraz z wsiewką koniczyny perskiej, II) zagęszczenie obu gatunków – zgodne z zaleceniami agrotechniki (nazywane w pracy „większe”) oraz obniżone w stosunku do niego o 20% („mniejsze”). W wazonach (o średnicy 22 cm) wysiano: na obiekcie z zagęszczeniem większym 19 ziarniaków pszenicy jarej i 12 nasion koniczyny perskiej a z zagęszczeniem mniejszym 12 ziarniaków pszenicy i 9 nasion koniczyny. Pomiary przeprowadzono w fazach rozwojowych pszenicy (BBCH): rozwój liści (12-14), krzewienie (21-23), strzelanie w źdźbło (31-32), kłoszenie (54-56) i dojrzewanie (87-89). Badano: wysokość roślin, długość ich korzeni, liczbę źdźbeł 1 rośliny, parametry liści (powierzchnia, długość, szerokość), kłosa (długość, liczba i masa ziaren) oraz plon ziarna z wazonu. Badania wykazały, że wsiewka nie różnicowała wysokości roślin i liczby źdźbeł pszenicy jarej. Jej korzenie w mieszance z koniczyną były krótsze niż w siewie czystym w fazie kłoszenia. W obecności wsiewki pszenica wykształciła mniej liści (o prawie 10%), krótsze kłosy (o 10 %), słabiej wypełnione ziarnem (o 15,7 %) o mniejszej masie (o 28,6%) i mniejszym plonie (o 29,7%). Różnice między siewem czystym i mieszanym w morfologii wegetatywnych części pszenicy jarej w obu gęstościach siewu były podobne. Na obiekcie z zagęszczeniem większym siew mieszany bardziej ograniczał długość kłosa, liczbę ziaren w kłosie oraz masę ziarna pszenicy jarej niż na obiekcie z zagęszczeniem mniejszym.

Celem badań było określenie wpływu odmiany i nawożenia mineralnego, uwzględniającego stosowanie popiołu ze słomy pszenicy, na produkcję biomasy rzepaku ozimego. Oceniono także zmiany pH oraz zawartości przyswajalnych dla roślin form makroi mikroelementów w glebie płowej typowej po trzech latach stosowania zróżnicowanych dawek popiołu ze słomy pszenicy ozimej. Badania przeprowadzono w latach 2010-2012 w Stacji Badawczej w Mochełku, należącej do Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Wykonano trójczynnikowe doświadczenie mikropoletkowe, w którym badano współzależne oddziaływanie zróżnicowanego nawożenia azotowo-fosforowego (90 kg N + 15,3 kg P·ha^-1; 90 kg N + 30,6 kg P·ha^-1; 180 kg N + 15,3 kg P·ha^-1; 180 kg N + 30,6 kg P·ha^-1) i stosowania popiołu ze słomy pszenicy ozimej (0; 0,25; 0,5; 0,75 i 1,0 Mg·ha^-1) na produkcję biomasy dwóch odmian rzepaku ozimego (SW Gospel, Ekstend F1). W badaniach stwierdzono, że produkcyjność odmiany mieszańcowej rzepaku Extend F1 była większa niż odmiany populacyjnej SW Gospel. Większa produkcja biomasy, zwłaszcza resztek pozbiorowych, predestynuje takie odmiany do uprawy w warunkach zagospodarowania słomy na cele nierolnicze jako potencjalne źródło glebowej materii organicznej. Duża produkcja biomasy rzepaku ozimego, w tym resztek pozbiorowych, wymagała wysokiego nawożenia azotem. W przypadku gleby zasobnej możliwe było natomiast ograniczenie nawożenia fosforem. Popiół ze słomy pszenicy ozimej, uzupełniony nawożeniem azotowym i fosforowym, stosowany w dawce 1,0 Mg·ha^-1 wpłynął korzystnie na plon nasion i słomy rzepaku ozimego. Nawożenie popiołem nie zwiększyło zasobności gleby, ale pozwoliło po trzech latach aplikacji zachować bez istotnych zmian odczyn gleby oraz zawartość w niej przyswajalnych dla roślin makroi mikroelementów.

W pracy wykorzystano dane dotyczące sum opadów atmosferycznych, pochodzące z dziewięciu stacji IMGW z rejonu środkowowschodniej Polski, zarejestrowane w latach 1971-2005. Na podstawie wskaźnika względnego opadu RPI określono częstość występowania poszczególnych klas suszy w okresie wegetacyjnym. Przedstawiono rozkład przestrzenny wysokości opadu atmosferycznego na badanym obszarze. Określono również kierunek oraz istotność tendencji zmian opadów atmosferycznych. W ujęciu wieloletnim w środkowowschodniej Polsce zanotowano dużą zmienność miesięcznych sum opadów w okresie wegetacyjnym. Najniższe sumy opadów w okresie wegetacyjnym (kwiecień – wrzesień) notowano w południowo-zachodniej części badanego obszaru (335 mm), a najwyższe w północno-wschodniej (367 mm). Najwyższymi średnimi wieloletnimi (1971-2005) sumami opadów charakteryzowały się lipiec (74 mm) i czerwiec (72 mm), a najniższymi kwiecień (38 mm). Na podstawie analizy częstości występowania poszczególnych klas suszy według wskaźnika względnego opadu stwierdzono, że miesiące normalne występowały trzykrotnie częściej niż ekstremalnie suche i sześciokrotnie częściej niż skrajnie wilgotne. Ekstremalne susze najczęściej notowano w sierpniu i czerwcu, miesiące bardzo suche w kwietniu, bardzo wilgotne w kwietniu i wrześniu, a skrajnie wilgotne w lipcu. Na podstawie analizy wartości współczynników kierunkowych trendu miesięcznych sum opadów atmosferycznych w badanym wieloleciu stwierdzono, że ich wartości były bliskie zeru i statystycznie nieistotne. Zmiany statystycznie istotne zanotowano jedynie w czerwcu w Białowieży, gdzie miesięczna suma opadów zmniejszała się o 17,4 mm/10 lat, oraz w sierpniu w Legionowie o 13,5 mm/10 lat i w Pułtusku o 9,9 mm/10 lat.

Najczęściej wykorzystywanym substratem w biogazowniach rolniczych jest kukurydza. Ze względu na wzrost powierzchni jej zasiewów i konieczność stosowania w uprawie roślin poprawnego zmianowania należy szukać dla niej surowców alternatywnych. Rośliny alternatywne do produkcji biogazu, poza wysokim plonem biomasy, powinny charakteryzować się korzystnym współczynnikiem efektywności energetycznej. Korzystną wartość tego wskaźnika można uzyskać przez zmniejszenie nakładów energii ponoszonych na produkcję biomasy i wysoką wydajność energii w plonie. Celem badań było porównanie plonowania i efektywności energetycznej produkcji biomasy wybranych gatunków roślin uprawianych w różnych warunkach nakładów energetycznych. Badania przeprowadzono w latach 2009-2011 w Zakładzie Produkcyjno-Doświadczalnym w Bałcynach k. Ostródy (53°35’ N; 19°51’ E), należącym do Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Podstawą opracowania było ścisłe doświadczenie dwuczynnikowe, założone na glebie 4. kompleksu przydatności rolniczej, w którym porównywano trzy gatunki roślin (kukurydza zwyczajna odmiana LG 2244, sorgo zwyczajne odmiana Sucrosorgo 506, ślazowiec pensylwański) uprawiane według dwóch technologii – wysokonakładowej (intensywnej) i średnionakładowej (o zmniejszonych nakładach na środki produkcji w stosunku do intensywnej). Z badanych roślin najwyższą wydajność biomasy (21,4 Mg⋅ha^-1 s.m.) i energii w plonie (390 GJ·ha^-1) oraz najkorzystniejszy wskaźnik energochłonności jednostkowej (1,02 GJ·t^-1) i sprawności energetycznej (18,4) zapewniała kukurydza zwyczajna. Sorgo zwyczajne i ślazowiec pensylwański plonowały istotnie niżej niż kukurydza (odpowiednio o 40 i 54%) i nie dorównywały jej wyróżnikami wydajności energii w plonie, energochłonnością jednostkową czy efektywnością energetyczną. Technologia wysokonakładowa zapewniała istotnie większy plon biomasy średnio dla 3 badanych gatunków (15,8 Mg⋅ha^-1 s.m.) niż średnionakładowa (13,6 Mg⋅ha^-1s.m.). W technologii średnionakładowej zmniejszenie nakładów energetycznych o 27%, głównie nawożenia mineralnego, powodowało wprawdzie istotny spadek plonu biomasy o 14%, ale zapewniało wyższą efektywność energetyczną jej produkcji (15,3). Najkorzystniejszy wskaźnik efektywności energetycznej produkcji biomasy zapewniała kukurydza uprawiana w technologii średnionakładowej (19,7). Słabsza ocena energetyczna sorgo i ślazowca nie przekreśla możliwości wykorzystania biomasy z tych roślin jako uzupełniających substratów do produkcji biogazu.

Szybkie i wyrównane wschody są jednym z czynników decydujących o wysokości i stabilności plonowania zbóż, zwłaszcza ich form jarych. Zasadne zatem jest poznanie efektu frakcjonowania materiału siewnego pszenicy jarej i żyta jarego. W latach 2004-2009 przeprowadzono dwie serie doświadczeń mikropoletkowych, których celem było określenie i porównanie wpływu frakcji ziarna siewnego na wzrost i plonowanie żyta jarego odmiany Bojko oraz pszenicy jarej odmiany Monsun, a także ocena reakcji żyta jarego na wielkość ziarna siewnego w zależności od terminu jego siewu. Czynnikami doświadczalnymi dla żyta jarego były: A – termin siewu (optymalny i opóźniony), B – wielkość ziarna siewnego (frakcje: >2,8 mm, 2,5-2,8 mm, 2,2-2,5 mm). Czynnikiem dla pszenicy jarej była wielkość ziarna siewnego z poziomami analogicznymi jak dla żyta jarego. Wartości elementów plonowania oraz plonów ziarna i słomy żyta jarego, a także pszenicy jarej z ziarna frakcji >2,8 mm były na ogół większe niż z ziarna najmniejszego 2,2-2,5 mm. Duże, dorodne ziarno siewne miało większe znaczenie dla plonowania pszenicy jarej niż żyta jarego. Użycie do siewu ziarna mniejszego niż 2,8 mm spowodowało większą redukcję obsady jej kłosów oraz plonów ziarna i słomy w porównaniu z żytem jarym. Niekorzystny wpływ użycia do siewu ziarna małego, frakcji 2,2-2,5 mm, na masę tysiąca ziaren żyta jarego ujawnił się zwłaszcza przy opóźnionym terminie jego siewu. Opóźnienie siewu żyta skutkowało zmniejszeniem obsady roślin po wschodach, liczby ziaren w kłosie, masy ziarna z kłosa, masy tysiąca ziaren oraz plonów ziarna i słomy.