W pracy przedstawiono ocenę zasobów oraz jakości materii organicznej w ornych glebach płowych Wysoczyzny Siedleckiej. Dokonano jej na podstawie badań zawartości węgla organicznego oraz składu frakcyjnego materii organicznej i badań jakościowych kwasów huminowych w poziomach próchnicznych dwunastu profili gleb. W badanych poziomach próchnicznych stwierdzono szereg cech świadczących o braku możliwości akumulacji znacznej ilości próchnicy. Zasoby materii organicznej wyniosły 4,67-9,90 kg·m^-2 i korelowały z wartością pHKCl i zawartością frakcji iłowej. Stwierdzono wyrównany skład frakcyjny materii organicznej. Substancje humusowe (ekstrahowane 0,1 M NaOH) stanowiły około połowy zasobów materii organicznej i charakteryzowały się przewagą kwasów huminowych nad fulwowymi. Udział kwasów huminowych, wynoszący około 1/3 zasobów materii organicznej, istotnie dodatnio korelował z wartością pHKCli zawartością frakcji iłowej. Na podstawie składu pierwiastkowego i właściwości spektrofotometrycznych stwierdzono zbliżone właściwości kwasów huminowych, raczej niski stopień ich aromatyzacji oraz wysoki stopień utlenienia wewnętrznego cząsteczek.

Ustalenie odpowiedniego poziomu nawożenia azotem dla nowych odmian pszenicy ozimej ma duże znaczenie ze względu na wpływ tego składnika na wysokość plonu ziarna i jego jakość. Celem badań było określenie wpływu dawek i sposobu stosowania azotu (doglebowo i dolistnie) na plon ziarna, elementy plonowania, zawartość białka ogólnego oraz wybrane makro- i mikroelementy w ziarnie pszenicy ozimej. Doświadczenie polowe z pszenicą ozimą odmiany Rywalka przeprowadzono w sezonach 2008/2009, 2009/2010 i 2010/2011 w gospodarstwie położonym w południowo-wschodniej Polsce. Doświadczenie założono metodą bloków losowanych w czterech powtórzeniach. Badanym czynnikiem były zróżnicowane pogłówne dawki azotu od 40 do 120 kg·ha^-¹, zastosowane doglebowo i dolistnie na tle kontroli – bez nawożenia azotowego. Doświadczenie polowe założono na glebie brunatnej klasy bonitacyjnej IIIa. W latach prowadzenia badań gleba wykazywała zmienną zasobność w przyswajalne składniki mineralne. Odczyn gleby w KCL wynosił od 5,9 do 6,7. Warunki pogodowe w okresie wegetacji pszenicy były zmienne w latach badań. Sezon wegetacyjny 2009/2010 obfitował w opady, których łączna suma od października do sierpnia wyniosła 950 mm. Sezony wegetacyjne 2008/2009 i 2010/2011 charakteryzowały się korzystnym prze- biegiem warunków pogodowych. Plonowanie pszenicy ozimej odmiany Rywalka było zróżnicowane w latach badań i zależało od pogłównego nawożenia azotem. Najwyższy plon uzyskano po zastosowaniu azotu w dawce 120 kg·ha^-¹. Pogłówne nawożenie azotem wpłynęło na niektóre elementy plonowania pszenicy ozimej. Rośliny nawożone 120 N kg·ha^-¹ odznaczały się istotnie większą obsadą kłosów. Wraz z wyższymi dawkami nawożenia azotowego zwiększała się zawartość białka ogólnego w ziarnie. Po zastosowaniu 120 kg·ha^-¹ oraz 84 kg·ha^-¹ była ona istotnie większa niż w ziarnie roślin nienawożonych. Pogłówne nawożenie azotem zmodyfikowało zawartość magnezu i wapnia, nie miało natomiast większego wpływu na gromadzenie fosforu i potasu w ziarnie pszenicy. Pod wpływem pogłównego nawożenia azotem wahaniom ulegała zawartość w ziarnie manganu i cynku, natomiast zawartość żelaza oraz miedzi nie była znacząco zróżnicowana.

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach 2004-2006 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej (RSD) w Zawadach, należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, dotyczących wpływu kształtu redliny i terminu zbioru, określonego temperaturą gleby, na plon ogólny i handlowy bulw ziemniaka jadalnego. Analizę wyników przeprowadzono na podstawie trzyletniego, trzy- czynnikowego (czynnik A – odmiana, czynnik B – temperatura gleby w trakcie zbioru, czynnik C – kształt redliny) doświadczenia polowego założonego w układzie split-split-plot. Dużą rolę w kształtowaniu większości badanych cech ziemniaka odgrywały warunki środowiskowe w okresie wegetacji. Najwyżej plonującą była odmiana Sante, ale najwyższym plonem handlowym charakteryzowała się odmiana Żagiel. Kształt redliny miał istotny wpływ na wielkość plonu handlowego. Przy uprawie ziemniaka w redlinie typowej (o wysokości 20 cm) plon handlowy był najwyższy. Ważnym czynnikiem był również termin zbioru, który w sposób paraboliczny determinował plon ogólny bulw.

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu kształtu redliny (wysokości redliny) i terminu zbioru, określonego temperaturą gleby, na strukturę plonu trzech odmian ziemniaka jadalnego. Analizę przeprowadzono na podstawie trzyletnich wyników (2004-2006) uzyskanych z doświadczenia założonego w układzie split-split-plot w Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach, należącej do Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Największy udział w plonie ogólnym, niezależnie od odmiany, stanowiły bulwy o średnicy od 50 do 60 mm, najmniejszy zaś bulwy frakcji poniżej 30 mm. Termin zbioru wpływał istotnie na na masę frakcji bulw małych o średnicy do 30 mm oraz od 30 do 40 mm. Kształt redliny istotnie modyfikował plon bulw o średnicy od 50 do 60 mm. Istotnie wyższy plon bulw uzyskano z redliny typowej (o wysokości 20 cm) niż z redliny wysokiej (24 cm). Plon frakcji bulw dużych, powyżej 60 mm, zależał tylko od warunków pogodowych panujących w sezonie wegetacyjnym.

W rolnictwie polskim dominuje płużny system gospodarowania rolniczego, który charakteryzuje się dużą pracochłonnością oraz wysoką energochłonnością. Względy ekonomiczne i ekologiczne skłaniają rolników do poszukiwania alternatywnych sposobów uprawy roli. Polegają one na zastępowaniu orek uprawkami nieodwracającymi roli albo na całkowitym zaniechaniu uprawy (siew bezpośredni). Celem badań było określenie wpływu sposobów uprawy roli i poziomu nawożenia mineralnego na plon ziarna oraz wybrane elementy struktury plonu i łanu pszenicy ozimej. Badania polowe przeprowadzono w latach 2003-2006 na glebie płowej wytworzonej z lessu. W doświadczeniu uwzględniono zróżnicowane sposoby uprawy roli: A – uprawa tradycyjna (kontrola): podorywka 8-10 cm + dwukrotne bronowanie, orka siewna (18-20 cm) + bronowanie; B – uprawa uproszczona: orka siewna razówka (do 15 cm) + bronowanie; C – uprawa uproszczona: talerzowanie + bronowanie, kultywatorowanie + bronowanie. Drugim czynnikiem eksperymentu były poziomy nawożenia mineralnego: a – 135,5 kg NPK na 1ha (N – 60; P – 17,4; K – 58,1), b – 203,4 kg NPK na 1 ha (N – 90; P – 26,2; K – 87,2). Pszenicę ozimą uprawiano w czteropolowym płodozmianie: ziemniak – pszenica jara – groch siewny – pszenica ozima. Badania przedstawione w pracy dotyczą drugiej rotacji płodozmianu. Uproszczenia w uprawie roli istotnie obniżyły plon ziarna pszenicy ozimej w porównaniu z tradycyjną uprawą płużną. Zastąpienie orki kultywatorowaniem i bronowaniem wpłynęło na istotne zmniejszenie wysokości roślin oraz obsady kłosów na 1 m² pszenicy ozimej. Wyższy poziom nawożenia mineralnego zwiększał plon ziarna średnio o 0,3 Mg·ha^-1. W doświadczeniu nie wykazano istotnego współdziałania sposobów uprawy roli i poziomów nawożenia mineralnego. W drugiej rotacji płodozmianu na wszystkich obiektach eksperymentu zaobserwowano wzrost plonu ziarna oraz większości elementów struktury łanu i plonu pszenicy ozimej względem uzyskanego w pierwszej rotacji.

Poliaminy są związkami zaangażowanymi w wiele procesów zarówno wzrostowych, jak i rozwojowych, a także związanych z reakcją roślin na działanie czynników stresowych. Rola poliamin w indukcji kwitnienia roślin ozimych, a tym samym możliwość zastosowania ich egzogennego podania w celu przyspieszenia rozwoju pąków kwiatowych, nie jest do końca wyjaśniona. Rozwój generatywny roślin ozimych uwarunkowany jest występowaniem okresu obniżonej temperatury. Obserwowane zmiany poziomu poliamin mogą być zatem wynikiem stresogennego działania chłodu. W pracy przedstawiono wyniki badań dynamiki zmian zawartości tych substancji podczas procesu wernalizacji rzepaku ozimego (cv. Górczański) i określono korelacje zmian z okresem indukcji kwitnienia. W celu całkowitego wykluczenia efektu działania niskiej temperatury wykonano eksperymenty, w których rośliny zostały zaindukowane do kwitnienia poprzez szczepienie części wierzchołkowych, będących w fazie wegetatywnej, na roślinach generatywnych. Stężenie endogennych poliamin: putrescyny, spermidyny i sperminy, rejestrowane przy użyciu metody wysokosprawnej chromatografii cieczowej, badano w wierzchołkowych częściach roślin oraz w najmłodszych liściach. Materiał pobierano w tygodniowych odstępach podczas 8-tygodniowej wernalizacji (5°/2° C) oraz w okresie 4 tygodni po szczepieniu. W wierzchołkowych częściach roślin wernalizowanych zawartość wszystkich poliamin wzrosła między 2. a 3. oraz 5. a 8. tygodniem wernalizacji – w stosunku do kontroli (20°C). Największy wzrost stężenia putrescyny obserwowano w 6. tygodniu wernalizacji, podczas gdy spermidyny i sperminy w 7. tygodniu, to jest tym okresie, w którym około 60-90% roślin zawiązało pąki kwiatowe. Również w wegetatywnych wierzchołkach szczepionych na roślinach generatywnych wzrost stężenia badanych poliamin wystąpił w terminie, w którym 80-100% roślin zostało zainicjowanych do kwitnienia. Kierunek zmian stężenia poliamin w najmłodszych liściach (zarówno w wernalizowanych, jak i szczepionych) był zbliżony do obserwowanego w wierzchołkach. Uzyskane wyniki wskazują na zaangażowanie poliamin w indukcję kwitnienia roślin ozimych, co wiąże się z możliwością stymulacji rozwoju generatywnego tych roślin poprzez egzogenną aplikację poliamin. Wzrost stężenia wszystkich poliamin w pierwszych tygodniach chłodzenia może być efektem adaptacji roślin do niskiej temperatury.

Badano zawartość i profilowe rozmieszczenie ołowiu we frakcji wymiennej (F1), redukcyjnej (F2), utlenialnej (F3) i rezydualnej (F4), wydzielonych według sekwen- cyjnej procedury BCR, w uprawnych glebach płowych opadowo-glejowych Wysoczyzny Siedleckiej. W glebach stwierdzono naturalną zawartość ogólną ołowiu, a jego profilowe rozmieszczenie wynikało głównie z zasobności skały macierzystej i zaawansowania glebotwórczego procesu płowienia. Średni procentowy udział ołowiu we frakcjach wydzielonych metodą BCR przedstawia następujący szereg malejących wartości: F4 > F2 > F3 > F1. Najwięcej ołowiu we frakcji F1 i F3 zanotowano w poziomach powierzchniowych (Ap, EB); F2 – w poziomie wzbogacenia (Bt); F4 – w poziomie skały macierzystej (C, Ck). Wykazano istotny wpływ właściwości gleby (pH, Corg, frakcja iłowa, KPW, Pbt) na zawartość ołowiu w wydzielonych frakcjach. Akumulacja ołowiu w poziomach próchnicznych, w tym jego udział w łatwo rozpuszczalnej frakcji bio- przyswajalnej F1, to efekt niewielkiej, ale długotrwałej antropopresji, która nie ogranicza rolniczego użytkowania badanych gleb do produkcji wysokiej jakości płodów rolnych.

Wykorzystanie genów półkarłowatości spowodowało istotny postęp w hodowli pszenicy. Spośród 21 opisanych w literaturze genów warunkujących skrócenie źdźbła, gen Rht8 jest jednym z najczęściej wykorzystywanych w programach hodowlanych pszenicy. Zlokalizowany jest na krótkim ramieniu chromosomu 2D w odległości 0,6cM od locus Xgwm 261. Jego obecność można zidentyfikować jedynie metodami molekularnymi, do których zalicza się między innymi technika SSR (Single Sequence Repeat), pozwalająca na generowanie produktów o długości 165 pz, 174 pz i 192 pz. Ich obecność wskazuje na występowanie genu Rht8 w analizowanych genotypach. Produkt o długości 192 pz jest najsilniej powiązany z redukcją wysokości roślin pszenicy i powoduje skrócenie źdźbła o ok. 7-8 cm. Celem pracy była identyfikacja genów półkarłowatości dla markera WMS 261 o długości 192 pz, sprzężonego z genem Rht 8 form pszenicy zwyczajnej o różnym pochodzeniu. Materiał roślinny stanowiło 27 odmian i 9 linii pszenicy. Analizowano odmiany polskie, rosyjskie, czeską, austriacką, francuską i angielską oraz linie polskie pochodzące z Hodowli Roślin Smolice oraz z Katedry Genetyki i Hodowli Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. W wyniku przeprowadzonych analiz obecność specyficznego produktu stwierdzono u 17 spośród 36 badanych genotypów. Były to odmiany polskie: Grana, Kompana, Luna, Małgorzatka Udycka, Ostka Strzelecka i Turnia oraz zagraniczne: Alcazar, Besostaja 4 i Ludwig. Obecność markera WMS 261 o długości 192 pz stwierdzono także w 3 liniach pochodzących z HR Smolice i 2 wyprowadzonych w Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin UP w Poznaniu.

Celem badań była ocena efektywności ekonomicznej i energetycznej uprawy jęczmienia jarego w zależności od zastosowanych środków ochrony roślin. Poniesione koszty wykonania zabiegów ochrony wpłynęły na uzyskanie wyższego plonu ziarna, którego wartość wzrosła o ponad 660 zł·ha^-1, a każdy zabieg chemicznej ochrony generował dodatkową zwyżkę plonu, która skutkowała poprawą wskaźnika opłacalności. Wykazano, że możliwości ograniczenia kosztów dotyczą głównie nakładów na pracę ciągników i maszyn. Pod względem energochłonności w produkcji jęczmienia jarego największy udział stanowiły nakłady na zakup nawozów (średnio 50,1%) oraz oleju napędowego (23,9%), natomiast nakłady energetyczne związane z ochroną roślin stanowiły niewielką część zakupu energii (0,6%). Wykazano, że stosowanie kom- pleksowej ochrony skutkowało najwyższym efektem produkcyjnym. Wzrost nakładów o 140 zł·ha^-1 (10,26%) skutkował wzrostem wartości plonu o 965 zł·ha^-1 (19,36%).