W oparciu o dane literatury omówiono rodzaj zmian morfologicznych i fizjologicznych zachodzących w roślinach w trakcie procesu jesiennego hartowania jako wyraz przystosowań do przezimowania. Wskazują one, że poziom przygotowania do przetrwania zimy roślin zależy od natężenia fotosyntezy, wielkości indeksu liściowego (LAI) oraz stopnia rozwoju części nadziemnej i systemu korzeniowego. Założono, że zastosowanie płynnego nawozu huminowego (LHF) do zaprawienia ziarna siewnego oraz w formie aplikacji nalistnej wykonanej po wschodach wpłynie korzystnie na intensyfikację procesów sprzyjających hartowaniu roślin. W dwóch doświadczeniach polowych z pszenicą ozimą odmiany Širvinta, prowadzonych na Litwie w systemie rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego w latach 2010 i 2011, wykonano na młodych roślinach szereg oznaczeń, przy czym w części nadziemnej oznaczono: suchą masę liści, LAI, zawartość chlorofilu i karotenoidów oraz obliczono produktywność fotosyntezy brutto, a na części podziemnej – powierzchnię korzeni, ich średnicę i łączną długość. Wykazano, że zastosowanie LHF wpływa na zwiększenie wartości ocenianych wskaźników biometrycznych, czyli – pośrednio – przyczynia się do zwiększenia potencjalnej odporności roślin na stres wywoływany niską temperaturą. Ustalono następujący ranking reakcji roślin na kombinacje stosowania LHF w obu systemach rolnictwa (w kolejności zmniejszania się korzystnych efektów): 1) zaprawianie przedsiewne ziarna – system rolnictwa ekologicznego, 2) zaprawianie ziarna oraz oprysk nalistny – system rolnictwa ekologicznego, 3) bez preparatu – system rolnictwa ekologicznego, 4) zaprawianie przedsiewne ziarna – system rolnictwa konwencjonalnego, 5) oprysk nalistny – system rolnictwa ekologicznego, 6) bez preparatu – system rolnictwa konwencjonalnego. Ranking ten został ustalony na podstawie zaprezentowanej wieloobiektowej analizy optymalizacyjnej MULTIMOORA.

Badania realizowano w latach 2007-2009 na podstawie doświadczenia polowego prowadzonego w układzie split-plot, w trzech powtórzeniach. W tym celu założono trawnik monokulturowy. W siewie czystym badano cztery gatunki traw gazonowych: życicę trwałą, kostrzewę czerwoną, wiechlinę łąkową i mietlicę pospolitą. W doświadczeniu zastosowano następujące czynniki badawcze: 1) rodzaj podłoża: a – bez hydrożelu „0” –kontrola; b – z dodatkiem hydrożelu umieszczonego na głębokości: 5; 10; 15 cm; 2) okrywa glebowa: a – gleba uprawna (P); b – torf ogrodniczy (T). Pod koniec każdego okresu wegetacji z poletek pobierano próbki darni wraz z systemem korzeniowym na głębokość 10 cm. Na ich podstawie dokonywano oceny suchej masy korzeni oraz na każdym krążku darni wyliczono liczbę pędów. W poszczególnych latach badań zarówno liczba pędów, jak i masa korzeniowa wytworzone przez badane murawy monokulturowe były zróżnicowane w odniesieniu do rodzaju podłoża. W pierwszym roku badań na podłożu z 5 cm głębokością umieszczenia hydrożelu badane monokultury wytwarzały największą masę korzeniową, a w drugim – liczbę pędów. Okrywa z torfu ogrodniczego w obu latach badań korzystniej wpływała zarówno na liczbę pędów, jak i masę korzeniową testowanych muraw monokulturowych.

W sezonach 2008/2009-2010/2011 przeprowadzono ścisłe doświadczenie polowe, którego celem było określenie reakcji odmian mieszańcowych rzepaku ozimego na zróżnicowaną intensywność uprawy. Stwierdzono, że wyższy poziom agrotechniki w stosunku do niższego wpłynął na istotny wzrost plonu nasion o 0,5 Mg·ha^-1, tj. 11,9%. Było to wynikiem istotnego wzrostu liczby łuszczyn na roślinie i masy tysiąca nasion. Obsada roślin przed zbiorem na 1 m² i liczba nasion w łuszczynie wykazały tylko tendencję wzrostową. Wyższy poziom agrotechniki nie modyfikował istotnie zawartości białka i tłuszczu w nasionach. Plon tłuszczu z 1 ha był jednak istotnie zróżnicowany. Odmiana Exotic F1 odznaczyła się istotnie wyższymi parametrami takich cech, jak: przezimowanie, liczba nasion w łuszczynie i MTN. Z kolei odmiana Visby F1 charakteryzowała się istotnie większą liczbą łuszczyn na roślinie i wyższym plonem tłuszczu.

Celem pracy było określenie wpływu użyźniacza UGmax na wartość energetyczną, białkową i mineralną paszy z uprawy kupkówki pospolitej, życicy trwałej i kostrzewy łąkowej. Doświadczenie z uprawą tych roślin założono w 2007 roku. Do każdego z pierścieni o średnicy 36 cm i wysokości 40 cm, wypełnionego materiałem glebowym, wysiano 8 nasion jednego z badanych gatunków. Po skiełkowaniu nasion, gdy siewki osiągnęły stadium 2-3 liści, przeprowadzono selekcję negatywną poprzez usunięcie 4 najsłabszych roślin. Następnie wprowadzono czynniki doświadczalne w postaci kombinacji nawozowych: B1 – użyźniacz glebowy i nawożenie mineralne, B2 – tylko nawożenie mineralne. Doświadczenie użytkowano w latach 2008-2010. W każdym roku zbierano trzy odrosty. W ostatnich dwóch latach trwania eksperymentu przeprowadzono analizę chemiczną suchej masy plonu. Uzyskane wyniki wykorzystano do obliczenia następujących parametrów wartości energetycznej i białkowej: JPM – jednostka paszowa produkcji mleka, JPŻ – jednostka paszowa produkcji żywca, BTJ(N) –białko trawione w jelicie plus białko mikroorganizmów, obliczone na podstawie dostępności w żwaczu azotu z paszy, BTJ(E) –białko trawione w jelicie plus białko mikroorganizmów, obliczone na podstawie dostępnej w żwaczu energii z paszy. Ponadto na podstawie zawartości makroelementów określono stosunek Ca : P oraz K : (Ca + Mg). Badane gatunki odznaczały się podobną zawartością BTJ(E). Wszystkie gatunki charakteryzowały się zbyt szerokim stosunkiem K : (Ca + Mg); relacja wapnia do fosforu była najkorzystniejsza w suchej masie kostrzewy łąkowej. Zasilanie gleby użyźniaczem spowodowało wzrost wartości JPM i zawartości BTJ(N), ale nie przyczyniło się do zróżnicowania JPŻ, BTJ(E) oraz stosunków jonowych. Zasilanie gleby mikroorganizmami nie przyczyniło się jednoznacznie do poprawy wartości paszowej analizowanych traw w poszczególnych odrostach.

Celem badań, przeprowadzonych w trzech miejscowościach Polski południowej: Głubczycach, Pawłowicach i Prusach, była ocena produkcyjności dwóch odmian mieszańcowych rzepaku ozimego: Poznaniak i Adam. Zasięg porównań poszerzono o szczegółową analizę cech biometrycznych roślin i właściwości spektralnych (GAI, LAI i SPAD) łanu rzepaku ozimego, determinujących produkcyjność. W warunkach optymalnej obsady roślin mieszańcowych odmian: Adam i Poznaniak w łanie rzepaku ozimego wydzieliły się trzy grupy roślin o zróżnicowanych cechach morfologicznych i produkcyjności. Silnie rozgałęzione rośliny rzepaku ozimego, o dużej biomasie, chociaż decydowały tylko w 27,2% o końcowym zagęszczeniu, to miały największy wkład w plon nasion z jednostki powierzchni, ponieważ partycypowały w niego w 52,5%. Przeciwstawna sytuacja znamionowała grupę roślin rzepaku, określaną jako małe, które chociaż miały znaczny udział – 37,6% w zagęszczeniu łanu, to jednak w plonie nasion odgrywały niewielką rolę. W rejonie Głubczyc rośliny rzepaku dynamicznie rozwijały się, skutkiem czego były bardzo wysokie wartości zielonej powierzchni asymilacyjnej. Duża dynamika rozwojowa roślin i łanu odmian rzepaku ozimego w tej miejscowości wpływała na zwiększoną wysokość roślin, której towarzyszyła jednak mniejsza liczba rozgałęzień i łuszczyn oraz zmniejszona średnica pędów – głównego i bocznych.

W dostępnej literaturze związanej z rzepakiem ozimym niezbyt często określano wartość wskaźnika plonowania rolniczego (harvest index), zapewne ze względu na utrudnienia wywołane wielką łatwością pękania łuszczyn. Celem badań była ocena kształtowania się wartości wskaźnika plonowania rolniczego w zależności od wysokości cięcia różnych kategorii produkcyjnych roślin rzepaku ozimego, które omówiono w I części pracy. Rośliny zebrane z pól produkcyjnych suszono, ważono, a następnie odcinano 10-centymetrowe fragmenty pędów, symulując różne wysokości cięcia kombajnowego. Odcięte fragmenty ważono i mierzono ich średnicę. Ze względu na specyficzne rozłożenie suchej masy w dolnych odcinkach pędu głównego rzepaku, podwyższanie wysokości cięcia roślin w czasie zbioru żniwnego wpływało na poprawę wartości indeksu żniwnego. Cięcie roślin rzepaku ozimego na poziomie 60 cm podniosło wartości indeksu żniwnego o 0,08-0,09. Cięcie roślin rzepaku na poziomie 60 cm wydaje się technicznie łatwiejsze, z uwagi na fakt pozostawienia na polu grubszych fragmentów pędów – głównego i bocznych, w formie wysokiej ścierni, o szacunkowej masie 1967,5 kg·ha^-1, a takie rozwiązanie technologiczne może optymalizować zbiór w czasie żniw poprzez przyspieszenie wykonalności tej czynności.

Uprawa międzyplonów w celu ich przyorania powinna być stałym elementem podnoszenia żyzności i jakości gleby. Najczęściej polecanym rodzajem nawozów zielonych pod warzywa są międzyplony letnie (ścierniskowe). Nie zawsze istnieje jednak możliwość ich siewu w optymalnym terminie, tj. w drugiej połowie lipca. Celem badań było określenie plonu świeżej i suchej masy międzyplonów ścierniskowych oraz akumulacji w nich makroskładników w zależności od terminu siewu. Eksperyment przeprowadzono w środkowo-wschodniej Polsce. W latach 2004-2006 określono plon świeżej i suchej masy oraz zawartość makroelementów w roślinach międzyplonowych: facelii (Phacelia tanacetifolia Benth.), szarłatu (Amaranthus cruentus L.), słonecznika (Helianthus L.), seradeli (Ornithopus sativus) i bobiku (Vicia faba L. ssp. minor). Międzyplony wysiewano w trzech terminach: 21 lipca, 4 i 18 sierpnia. W trzeciej dekadzie października pobrano próby roślin w celu określenia plonu świeżej i suchej masy oraz składników mineralnych w międzyplonach. Ilość wytworzonej biomasy oraz zawartość makroelementów zależała od długości okresu wegetacji roślin międzyplonowych. Największym plonem masy organicznej i składników mineralnych charakteryzowały się międzyplony posiane 21 lipca, najmniejszym posiane 18 sierpnia. Ze względu na wysoki plon świeżej i suchej masy do wysiewu 21 lipca najbardziej godnym polecenia gatunkiem okazał się słonecznik, 4 sierpnia – słonecznik i facelia, a 18 sierpnia – facelia. Najwięcej azotu i fosforu zakumulował w suchej masie bobik. Łącznie największą masą makroskładników (N + P + K + Ca + Mg) w plonie suchej masy charakteryzował się słonecznik. Najmniejszą procentową obniżkę w plonie suchej masy i ilości składników mineralnych w wyniku opóźnienia terminu siewu roślin międzyplonowych stwierdzono u seradeli.