BADANIA WARUNKÓW RÓWNOWAGI HYDRODYNAMICZNEJ W PRZEPŁAWKACH DWUFUNKCYJNYCH
Autor
Wojciech Bartnik, Leszek Książek, Mateusz Strutyński, Maciej Wyrębek
Strony
5–16
Słowa kluczowe
przepławka dwufunkcyjna, dno stabilne, naprężenia w dnie, rozkład prędkości
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Przepławka dwufunkcyjna jest nowym rozwiązaniem przepławki dla ryb. Dodatkową zaletą takiego rozwiązania jest możliwość przetransportowania przez nią kajaków bez ryzyka ich zniszczenia. W przepławce tego typu w celu zwiększenie oporów przepływu w pole prędkości wprowadza się elementy z tworzywa sztucznego przypominające roślinność. Występuje tutaj podział profilu prędkości na dwie części: strefę zmniejszonych prędkości na wysokości szczotek i strefę zwiększonych prędkości ponad szczotkami. W przepławce z podwójnym dnem współczynnik dyssypacji energii jest wysoki, ponieważ duża ilość pojedynczych elementów z tworzywa sztucznego powoduje tworzenie się dużej ilości mikrowirów, gdzie zostaje wytracona prędkość płynącej wody.
DENDROFLORA ZABYTKOWEGO PARKU W ZAWIEPRZYCACH, GMINA SPICZYN
Autor
Marek Dąbski, Margot Dudkiewicz
Strony
17–28
Słowa kluczowe
park, dendroflora, Zawieprzyce
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Dendroflora parku w Zawieprzycach liczy 26 taksonów (2010 r.). Zinwentaryzowano 381 drzew. Na obszarze parku dominują gatunki związane ze zbiorowiskami żyznych lasów liściastych. Najliczniej występują: Tilia cordata Mill., Fraxinus excelsior L., Acer pseudoplatanus L. i Carpinus betulus L. Na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej w 2010 r. do ochrony pomnikowej wytypowano 6 egzemplarzy. Park jest zdewastowany i ma swobodną sieć alejek. Wejście do parku od strony zachodniej prowadzi przez barokową bramę wjazdową. Przed wjazdem znajduje się kopiec z kolumną i greckim, żeliwnym krzyżem. W zespole brakuje wspólnej osi kompozycyjnej w układzie budynków. Dominantą obiektu są ruiny pałacu, które z budynkiem lamusa, stajnią, kaplicą i oficyną pałacową tworzą dziedziniec. Na wschodnim krańcu parku znajduje się będąca w ruinie oranżeria. Dawną północną granicę założenia fragmentarycznie wyznacza arkadowy mur. Historycznie do zespołu należały nadwieprzańskie łąki wraz ze stawami.
HISTORIA ARCHITEKTURY REZYDENCJONALNEJ LUBELSZCZYZNY I TOWARZYSZĄCA JEJ ZIELEŃ KOMPONOWANA W ŚWIETLE DAWNYCH WYDAWNICTW
Autor
Marek Dąbski, Margot Dudkiewicz
Strony
29–38
Słowa kluczowe
dwór, pałac, ogród, park
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W XVIII i XIX w. opracowywano podręczniki z zakresu technologii budowlanej, prowadzenia gospodarstwa i pielęgnacji ogrodów. W pracy przedstawiono wybrane materiały archiwalne ze źródeł pisanych. Historyczne plany czy wzorniki pochodzące z poszczególnych okresów historycznych mogą okazać się pomocne przy odtwarzaniu dawnych układów kompozycyjnych ogrodów lub mniejszych form, np. parterów kwiatowych.
WALORY KRAJOBRAZOWE DOLINY RZEKI BIAŁEJ W TARNOWIE I WSKAZANIA DO JEJ KSZTAŁTOWANIA DLA POTRZEB TURYSTYKI
Autor
Beata Fornal-Pieniak
Strony
39–48
Słowa kluczowe
walory krajobrazowe, waloryzacja, dolina rzeki Białej, Tarnów
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Doliny rzeczne o dużych walorach przyrodniczych stanowią ważny element w krajobrazie zarówno rolniczym, jak i miejskim. Wiele z nich uległo znacznemu przekształceniu wskutek działalności człowieka i zostało pozbawionych m.in. cennych zbiorowisk roślinnych. Celem pracy była ocena walorów krajobrazowych doliny rzeki Białej w Tarnowie i sformułowanie wskazań dotyczących jej kształtowania z myślą o potrzebach turystyki. Dolina rzeki Białej została podzielona na 7 jednostek przyrodniczo-przestrzennych o długości 1 km każda. Przeprowadzono waloryzację krajobrazową. Wyróżniono 3 typy obszarów o zróżnicowanych walorach przyrodniczo-wizualnych, mianowicie obszary o bardzo dużych, dużych i średnich walorach krajobrazowych. Nie wskazano obszarów cechujących się małymi walorami przyrodniczo-wizualnymi.
OCENA PRZYDATNOŚCI OSADÓW DENNYCH ZBIORNIKA RZESZOWSKIEGO DO BUDOWY USZCZELNIEŃ W SKŁADOWISKACH ODPADÓW KOMUNALNYCH
Autor
Karolina Koś, Eugeniusz Zawisza
Strony
49–60
Słowa kluczowe
osady denne, charakterystyka geotechniczna, ocena przydatności, przesłony uszczelniające
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono charakterystykę geotechniczną osadów dennych Zbiornika Rzeszowskiego. Sklasyfikowano je jako grunty pylaste, kilkufrakcyjne, w stanie płynnym. Zawartość części organicznych w badanych osadach przekraczała 2%, w wyniku czego zaliczają się one do gruntów organicznych. Materiał uśredniony, powstały przez zmieszanie wszystkich próbek, sklasyfikowano jako pył kilkufrakcyjny, słabo przepuszczalny, o dużej powierzchni właściwej, podwyższonej zawartości części organicznych oraz stosunkowo wysokich wartościach parametrów charakteryzujących wytrzymałość na ścinanie. Na podstawie analizy przydatności badanych osadów stwierdzono, że wstępnie można je uznać za przydatne do formowania przesłon uszczelniających w składowiskach odpadów komunalnych.
W pracy przedstawiono wyniki pomiarów geodezyjnych i hydrometrycznych oraz obliczeń wykonanych w celu opracowania krzywej natężenia przepływu przekroju Dłubni zlokalizowanego 810 m powyżej wlotu do zbiorników wodnych. Natężenie przepływu obliczono metodą Harlachera na podstawie danych hydrometrycznych i za pomocą wzoru Chézy’ego. Stwierdzono, że przepływy obliczone wg wzoru Chézy’ego są znacznie wyższe od określonych metodą Harlachera. Przy napełnieniach wynoszących 1,00 i 1,06 m przepływ obliczony wg wzoru Chézy’ego jest odpowiednio ponad pięciokrotnie i ponad półtorakrotnie wyższy od obliczonego na podstawie pomiarów hydrometrycznych. Wraz z napełnieniem różnica ta ulega zmniejszeniu. Przyczyną tak znacznych różnic w wynikach obliczeń natężania przepływu jest wpływ układu podłużnego dna koryta, zakłóconego oddziaływaniem mostu. Stwierdzono, że wykonanie pomiarów spadku dna cieku na dłuższym odcinku poniżej rozpatrywanego przekroju rzeki może wykazać ewentualny wpływ spiętrzenia przepływów strefy stanów niskich wynikający z układu podłużnego dna.
OCENA STANU TECHNICZNEGO JAZU ZBIORNIKÓW WODNYCH W ZESŁAWICACH NA RZECE DŁUBNI
Autor
Bogusław Michalec, Tomasz Suwaj
Strony
71–82
Słowa kluczowe
jaz, zbiornik wodny, ocena stanu technicznego, suma kwadratów reszt
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono metodykę i wyniki oceny stanu technicznego betonowej budowli wodnej; ocenę tę przygotowano w ramach diagnostyki jednoetapowej. Do oceny wytypowano jaz zapory zbiorników wodnych w Zesławicach. Celem pracy, poza opracowaniem oceny technicznej badanego obiektu, było wykazanie wpływu kompetencji osób dokonujących tej oceny na jej wynik. Ocenę stanu technicznego jazu wykonano zgodnie z metodyką zaproponowaną przez Zawadzkiego [2005], w dwóch fazach. W każdej fazie diagnozy uczestniczyło osiem dwu-, trzyosobowych grup inżynierów – słuchaczy studiów dziennych drugiego stopnia na Wydziale Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Określono zmianę wyników za pomocą różnicy sum kwadratów reszt, obliczonej na podstawie wyników ocen drugiego i pierwszego etapu. Wyniki ocen studentów odniesiono do wyników oceny eksperta – opiekuna studentów w czasie zajęć terenowych. Ocena stanu technicznego jazu zapory zbiorników wodnych w Zesławicach wskazuje na stan niespełna dobry – według eksperta wynosi ona 3,9. Średnia z ocen końcowych pierwszego etapu ośmiu grup to 3,1. W drugim etapie, po instruktażu opiekuna, średnia z ocen końcowych ośmiu grup studentów wynosiła 3,7. Badania dotyczące wpływu kompetencji osób dokonujących oceny technicznej budowli wodnej na wynik tej oceny wykazały, iż niedostateczna wiedza i brak doświadczenia osób kontrolujących stan techniczny przyczynia się zaniżeniu wyników oceny.
OKREŚLENIE PRZYCZYNY ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO TERENÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W STREFIE ODDZIAŁYWANIA STOPNIA WODNEGO ŁĄCZANY
Autor
Bogusław Michalec
Strony
83–90
Słowa kluczowe
system hydrotechniczny, rów, przepust, przepustowość
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono opis przebudowy fragmentu systemu hydrotechnicznego Łączany, mającego istotny wpływ na zagrożenie powodziowe miejscowości Zarzecze. Wykonane pomiary geodezyjne i obliczenia hydrauliczne wyznaczonych przekrojów poprzecznych odcinka głównego rowu R tego systemu hydrotechnicznego umożliwiły określenie przyczyny zagrożenia powodziowego terenów miejscowości Zarzecze, znajdujących się w strefie oddziaływania stopnia wodnego Łączany. Stwierdzono zmniejszenie przepustowości badanego odcinka rowu R, tj. od km 4+050 do km 4+113, z wartości 3,19 m3 ∙ s–1, podanej w Projekcie melioracji… [1957], do wartości 1,06 m3 ∙ s–1. Niższa przepustowość spowodowana została zmniejszeniem powierzchni przekroju i zmniejszeniem spadku dna, w wyniku przebudowy tej części rowu w trakcie wykonawstwa przejazdu z przepustem. Przepływy o natężeniu większym od 1,06 m3 ∙ s–1, występując z koryta rowu R, wpływają do kanału ulgi, obciążając pompownię Zarzecze. W przypadku przepływów o większym natężeniu woda gromadzi się w kanale ulgi, a po przekroczeniu jego pojemności następuje zatopienie terenów miejscowości Zarzecze.
RÓŻNORODNOŚĆ GATUNKOWA ROŚLINNOŚCI NA OBSZARACH POPRZEMYSŁOWYCH – PRZYKŁAD SKŁADOWISKA ODPADÓW POSODOWYCH
Autor
Ewelina Zając, Jan Zarzycki
Strony
91–101
Słowa kluczowe
różnorodność gatunkowa, rekultywacja ekologiczna, składowisko odpadów posodowych, liczby wskaźnikowe Ellenberga
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Głównym celem pracy było określenie różnorodności roślinności zielnej, która wykształciła się na osadnikach posodowych w Krakowie, oraz dyskusja nad znaczeniem obszarów poprzemysłowych w utrzymaniu bioróżnorodności. Osadniki zrekultywowano poprzez pokrycie warstwą gleby, obsiew mieszanką traw i pozostawiono bez dalszych zabiegów. Na badanym terenie wyznaczono 132 powierzchnie, na których stwierdzono występowanie 133 gatunków roślin zielnych. Zróżnicowanie gatunkowe w obrębie poszczególnych poletek (różnorodność alfa) było raczej niewielkie (średnia wartość wskaźnika Shannona-Wienera 1,79), ale poletka (różnorodność beta) różniły się składem gatunkowym pomiędzy sobą (współczynnik van der Maarela w 87% przypadków był niższy od 0,4). Gatunki występujące na osadnikach są typowe dla różnych zbiorowisk roślinnych, lecz dominowały gatunki łąkowe i ruderalne. Analiza liczb wskaźnikowych Ellenberga wykazała największe zróżnicowanie wskaźnika żyzności. Większość to gatunki występujące na obszarach umiarkowanie suchych i suchych oraz przy obojętnym pH gleby. Metoda rekultywacji polegająca na pokryciu osadników warstwą gleby o niewielkiej miąższości zatrzymała sukcesję w kierunku zbiorowisk leśnych na osadnikach posodowych. Dlatego też mogły tu wykształcić się nieleśne zbiorowiska, generalnie bogatsze gatunkowo. Podstawowym zagrożeniem dla różnorodności gatunkowej jest rozwój gatunków inwazyjnych, zwłaszcza trzcinnika piaskowego.