Na podstawie badań przeprowadzonych w 51 parkach wiejskich w stylu krajobrazowym (XVIII i XIX w.) o minimalnej powierzchni 2 ha, leżących w Kotlinie Sandomierskiej na siedliskach grądów (Tilio-Carpinetum) odmiany małopolskiej, określono zróżnicowanie florystyczno-fitosocjologiczne warstwy ziół. Parki wiejskie podzielono ze względu na dwie zmienne: pielęgnację (rozumianą jako koszenie warstwy ziół) i wielkość powierzchni danego obiektu. Wyniki badań wykazały, że obie zmienne mają wpływ na skład gatunkowy roślin w warstwie ziół. Procent pokrycia gatunków roślin z klasy Querco-Fagetea w warstwie ziół w niepielęgnowanych parkach wiejskich o dużej powierzchni oraz w naturalnych zbiorowiskach leśnych grądowych (Tilio-Carpinetum) jest większy niż w parkach pielęgnowanych.
ZASTOSOWANIE EKOLOGICZNYCH LICZB WSKAŹNIKOWYCH DO OCENY ABIOTYCZNEGO ŚRODOWISKA PARKÓW WIEJSKICH W KOTLINIE SANDOMIERSKIEJ
Autor
Beata Fornal-Pieniak, Czesław Wysocki
Strony
13–26
Słowa kluczowe
ekologiczne liczby wskaźnikowe, środowisko abiotyczne, parki wiejskie, Kotlina Sandomierska
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Ekologiczne liczby wskaźnikowe Ellenberga i innych oraz Zarzyckiego i innych wykorzystano do określenia najważniejszych relacji między środowiskiem abiotycznym a składem gatunkowym warstwy ziół w zadrzewieniach parkowych. Badania wykonano w 51 parkach wiejskich na terenie Kotliny Sandomierskiej. Wyniki badań wykazały, że istnieją istotne relacje między roślinnością parków wiejskich a elementami środowiska abiotycznego, takimi jak światło oraz wilgotność i skład fizyczno-chemiczny gleby. Stwierdzono, że na zróżnicowanie składu gatunkowego roślin warstwy runa ma wpływ pielęgnacja szaty roślinnej lub jej brak, np. parki pielęgnowane (z koszoną warstwą runa), mające silniej przekształcone siedlisko, cechują się większym udziałem roślinności synantropijnej w warstwie ziół.
PRZEKSZTAŁCENIA SZATY ROŚLINNEJ PARKÓW WIEJSKICH W KOTLINIE SANDOMIERSKIEJ
Autor
Beata Fornal-Pieniak, Czesław Wysocki
Strony
27–34
Słowa kluczowe
przekształcenia szaty roślinnej, park wiejski, Kotlina Sandomierska
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na podstawie badań przeprowadzonych w 51 pielęgnowanych i niepielęgnowanych parkach wiejskich w stylu krajobrazowym zlokalizowanych w Kotlinie Sandomierskiej określono stopień przekształcenia szaty roślinnej parków. Wykorzystując historyczno-geograficzną klasyfikację gatunków stwierdzono, że gatunki rodzime mają większe pokrycie w poszczególnych warstwach szaty roślinnej (drzew, krzewów i ziół) w parkach niepielęgnowanych, tj, w obiektach z niekoszoną warstwą ziół. Roślinność w parkach niepielęgnowanych jest bardziej zbliżona składem florystycznym do zbiorowisk leśnych grądowych, co stanowi dowód na małe przekształcenie siedliska tych parków. Szata roślinna badanych parków wiejskich, zwłaszcza niepielęgnowanych o dużej powierzchni, odzwierciedla naturalne przemiany sukcesyjne.
W pracy określono ładunki wybranych składników fizykochemicznych deponowanych z opadami atmosferycznymi i odprowadzanych z odpływem z obszaru dwóch małych zlewni o podobnych warunkach siedliskowych i klimatycznych, lecz różnym zagospodarowaniu terenu. Badania prowadzono w latach hydrologicznych 2000 i 2001 w zlewniach Górka (0,87 km2) i Barnczak (1,21 km2) położonych w zachodniej części województwa małopolskiego. Próby wody opadowej i odpływającej pobierano średnio dwa razy w miesiącu. W laboratorium oznaczano stężenie zawiesiny ogólnej, azotu amonowego i azotanowego, fosforanów, substancji rozpuszczonych, siarczanów, chlorków, wapnia, magnezu, potasu, manganu i żelaza. Na podstawie oznaczonych stężeń oraz pomierzonych opadów i odpływów obliczono ładunki badanych składników, a następnie poddano je międzyobiektowej analizie porównawczej. W przypadku większości składników ładunki wynoszone z odpływem okazały się większe od wnoszonych przez opady. Odstępstwem od tej reguły było znacznie mniejsze wynoszenie azotu amonowego i manganu, a w zlewni Barnczak – również nieznacznie mniejsze wynoszenie fosforanów. Wyniki potwierdziły tezę, że opady atmosferyczne stanowią liczące się źródło zanieczyszczeń obszarowych, szczególnie związkami biogennymi. Większe ładunki zawiesiny ogólnej, azotu amonowego, fosforanów, potasu, manganu i żelaza odpływały ze zlewni Górka, charakteryzującej się większym udziałem terenów zabudowanych o nieuporządkowanej gospodarce wodno-ściekowej. Ładunki pozostałych składników były większe w wodzie odpływającej ze zlewni Barnczak, w całości użytkowanej rolniczo, ze zdecydowaną przewagą gruntów ornych.
ZRÓŻNICOWANIE ZBIOROWISK Z KLASY Agropyretea intermedio-repentis W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ SZCZECINA
Autor
Magdalena Ziarnek
Strony
47–60
Słowa kluczowe
synantropizacja, zbiorowiska roślinne, ekologia miasta
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Praca prezentuje zróżnicowanie zbiorowisk z klasy Agropyretea intermedio-repentis w Szczecinie oraz ich powiązania z typem krajobrazu miejskiego. Analizie poddano trzy zespoły: Convolvulo arvensis-Agropyretum repentis, Convolvulo-Brometum carinati i Convolvulo-Brometum inermis oraz trzy zbiorowiska nie mające rangi zespołu: z Cirsium arvense,z Calamagrostis epigejos oraz z Saponaria officinalis. Syntaksony te są ekspansywne głównie na obszarach o luźniejszej zabudowie, z dużym udziałem otwartych przestrzeni. Cechują się małym zróżnicowaniem gatunkowym, opóźniają sukcesję i mają niewielkie znaczenie rekreacyjne i estetyczne. Badane zbiorowiska oddziałują korzystnie na krajobraz miejski dzięki szybkiemu zarastaniu otwartych przestrzeni (nieużytków), ale jednocześnie w dalszej perspektywie powodują trudności we wprowadzaniu zieleni urządzonej.