WPŁYW PROJEKTOWANEGO ZBIORNIKA MAŁEJ RETENCJI NA STANY WÓD PODZIEMNYCH W JEGO OTOCZENIU
Autor
Mieczysław Chalfen, Alicja Czamara
Strony
3–16
Słowa kluczowe
piętrzenie wód, wody gruntowe, model matematyczny, prognoza
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Analizowano wpływ piętrzenia wód w projektowanym zbiorniku retencyjnym na położenie zwierciadła wód gruntowych w jego otoczeniu. Rozpatrzono cztery warianty piętrzenia. Określono zasięg oddziaływania zbiornika na wody gruntowe w warunkach ruchu ustalonego, zbadano również wpływ krótkotrwałego maksymalnego piętrzenia do rzędnej korony zapory oraz wpływ zwiększonego zasilania ze strefy aeracji w okresie opadowym na poziom wód gruntowych. W badaniach wykorzystano autorski model matematyczny, płaski w planie, oparty na dwuwymiarowym niestacjonarnym równaniu Boussinesqa. Do rozwiązania równania różniczkowego zastosowano metodę elementów skończonych. Stwierdzono, że wysokość piętrzenia wody w zbiorniku istotnie wpływa na zasięg jego oddziaływania na wody gruntowe, natomiast ani krótkotrwałe spiętrzenie w okresie powodziowym, ani zwiększone zasilanie ze strefy aeracji w okresie opadowym nie powoduje istotnego przyrostu stanów wód gruntowych. Dzięki przeprowadzonym symulacjom komputerowym można było na etapie projektowania przyjąć bezpieczny wariant piętrzenia, nie zagrażający obiektom budowlanym znajdującym się w sąsiedztwie zbiornika.
retencja, bilans wodny, opady atmosferyczne, stan wody gruntowej, zlewnia
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W latach hydrologicznych 2000−2004 prowadzono badania w zlewni rzeki Małej Wełny (do przekroju Kiszkowo) charakteryzującej się wysokim wskaźnikiem jeziorności. Na podstawie sporządzonego bilansu wodnego określono zmiany retencji w zlewni, a następnie poszukano zależności między zmianami retencji a wysokością opadów atmosferycznych i zmianami stanów wody gruntowej. Zmiany retencji były dodatnio skorelowane zarówno z miesięcznymi i rocznymi sumami opadów, jak i ze zmianami stanów wody gruntowej w dwóch wybranych studzienkach pomiarowo-kontrolnych położonych w odległości 135 i 250 m od rowu opaskowego. A zatem, na podstawie zmian stanów wody gruntowej w tych studzienkach można oszacować zmiany retencji w zlewni.
ZMIANY ZAPASÓW WODY W MADACH DOLINY ODRY W REJONIE MALCZYC W OKRESIE WEGETACYJNYM 2005 ROKU
Autor
Beata Olszewska, Leszek Pływaczyk, Wojciech Łyczko
Strony
25–36
Słowa kluczowe
stopień wodny, mady, wilgotność gleby, zapasy wody
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na podstawie comiesięcznych pomiarów wykonywanych w okresie wegetacyjnym (IV−IX) 2005 r. w warstwach 0−10, 20−30, 40−50, 65−75 i 90−100 cm czterech charakterystycznych profili glebowych oceniano stan uwilgotnienia gleb w lewobrzeżnej części doliny Odry powyżej nowo budowanego stopnia wodnego Malczyce. Zmiany zapasów wody gruntowej w profilach analizowano w odniesieniu do przebiegu opadów atmosferycznych, głębokości zalegania wód gruntowych oraz stanów wody w Odrze. Określono podstawowe właściwości fizyczne gleb i sporządzono krzywe retencyjności wodnej, a na ich podstawie wyznaczono przedziały wilgotności odpowiadające charakterystycznym stanom uwilgotnienia. Okres badań charakteryzował się opadami zbliżonymi do normalnych. Z powodu dość głębokiego zalegania zwierciadła wody gruntowej w sąsiedztwie profili glebowych (we wszystkich punktach pomiarowych na głębokości przekraczającej 1,5 m, a w części obszaru nawet większej od 4 m) badane wierzchnie warstwy gleby były zasilane tylko opadami atmosferycznymi i ich uwilgotnienie nie zależało od położenia wód gruntowych. Uwilgotnienie kształtowało się korzystniej w profilach nr 7 i 10: przez większą część okresu badań zapasy wody w warstwie 0−50 cm mieściły się w przedziale między polową pojemnością wodną a pojemnością okresu suszy. W profilach nr 8 i 9 sytuacja była gorsza; w pierwszym z nich sumy zapasów wilgoci glebowej zarówno w warstwie 0−50 cm, jak i 0−100 cm przeważnie układały się poniżej wartości odpowiadającej punktowi trwałego więdnięcia.
HYDRODYNAMICZNE SKUTKI PRZEJŚCIA FALI POWODZIOWEJ W POTOKU TARGANICZANKA
Autor
Jacek Florek, Janusz Mucha, Andrzej Strużyński
Strony
37–48
Słowa kluczowe
opad, powódź, potok Targaniczanka, deformacja koryta, uszkodzenie mostu
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono zmiany hydro- i morfologiczne potoku Targaniczanka po przejściu gwałtownej fali powodziowej w dniu 24 sierpnia 2005 r. Powódź spowodowała uszkodzenia lub zniszczenie mostów drogowych znajdujących się w środkowym i dolnym biegu Targaniczanki, uszkodzeniu uległy też budynki zlokalizowane zbyt blisko koryta potoku. Przebieg i skutki powodzi omówiono na tle parametrów zlewni, opadu, formowania się fali powodziowej, przekrojów poprzecznych potoku, krzywych wydatku oraz uziarnienia w korycie potoku. Ponieważ zlewnia Targaniczanki jest niekontrolowana, do opisu formowania się fali powodziowej zastosowano model opad--odpływ. Pomiary granulometryczne umożliwiły określenie warunków stabilności dna, co w powiązaniu z pomiarami przekrojów poprzecznych pozwoliło na określenie szorstkości i krzywej wydatku. Parametry hydrauliki koryta potoku po powodzi porównano z wynikami symulacji dla przekroju stabilnego. Przyczyną częstych i gwałtownych wezbrań potoku są parametry fizjograficzne jego zlewni. Przepływ, który wystąpił w krytycznym dniu, znacznie przekroczył Q1%. Zachwianie stabilności hydrodynamicznej potoku i uszkodzenie mostów wskazuje, że zabudowę potoku należy przeprojektować.
BADANIE RÓWNOMIERNOŚCI WYPŁYWU ŚCIEKÓW Z PRZEWODÓW DRENAŻU ROZSĄCZAJĄCEGO O RÓŻNYM ROZSTAWIE OTWORÓW
Autor
Marek Kalenik, Krzysztof Kozłowski
Strony
49–57
Słowa kluczowe
ścieki, drenaż rozsączający, przewód rozsączający
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Praca zawiera wyniki badań nad równomiernością wypływu ścieków z przewodów drenażu rozsączającego. Uwzględniono dwa typy przewodów z otworami nawierconymi w dnie: typ I − o rozstawie otworów 0,50 m, typ II − o rozstawie otworów 0,25 m, oraz sześć wartości obciążeń hydraulicznych od 24 do 120 dm3. Badania laboratoryjne, w których zamiast ścieków stosowano wodę, przeprowadzono w złożu gruntowym z piasku średniego. Stwierdzono, że rozsączanie z przewodu typu I o większym rozstawie otworów jest bardziej równomierne niż z przewodu typu II, przy czym równomierność wypływu z przewodów obu typów maleje wraz ze wzrostem obciążenia rurociągów.
ZASTOSOWANIE SZTUCZNYCH SIECI NEURONOWYCH DO PREDYKCJI SZEREGÓW CZASOWYCH STANÓW WODY I PRZEPŁYWÓW W RZECE
Autor
Stanisław Krzanowski, Andrzej Wałęga
Strony
59–73
Słowa kluczowe
sztuczne sieci neuronowe, uczenie sieci, szeregi czasowe, predykcja, weryfikacja modeli
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Oceniano możliwość zastosowania sztucznych sieci neuronowych do pre-dykcji szeregów czasowych stanów wody i przepływów rzecznych. Dane do obliczeń obejmowały szeregi czasowe codziennych stanów wody i przepływów w przekrojach wodowskazowych Gdów i Stróża na rzece Rabie oraz Marwin na potoku Krzyworzeka w latach hydrologicznych 1979−1981, a także dobowe sumy opadów atmosferycznych w latach 1978−1981 z posterunku meteorologicznego w Dobczycach. Dla szeregów cza-sowych stanów wody i przepływów utworzono dwie odrębne sieci neuronowe. Zdecydowano się na budowę sieci perceptronowych o zróżnicowanej architekturze. Analiza wykazała, że efektywność sieci perceptronowej w predykcji stanów i przepływów wody w przekroju Gdów na Rabie jest większa wówczas, gdy jako parametry wejścia zostaną przyjęte stany wody lub przepływy w przekroju Stróża na Rabie i przekroju Marwin na Krzyworzece oraz dobowe sumy opadów w Dobczycach, niż gdy w modelu nie uwzględni się opadów. Nieco lepsze wyniki predykcji otrzymano dla przepływów niż dla stanów wody, co może wynikać z nieco innych czynników determinujących kształtowanie się przepływu.