Celem pracy było określenie stopnia zanieczyszczenia dioksynami próbek gleb pobranych z dwóch nadleśnictw nie sąsiadujących bezpośrednio z potencjalnymi źródłami zanieczyszczeń przemysłowych. Uzyskane wyniki porównano z danymi dotyczącymi gleb z terenów położonych w okolicy Warszawy oraz z terenów ekologicznie czystych (tło naturalne). Analizy chemiczne wykazały, że zawartość dioksyn w badanych glebach leśnych wynosi odpowiednio 0,48 i 4,70 ng • kg-1 gleby i odpowiada wartościom charakterystycznym dla tła naturalnego (1-5 ng • kg-1 gleby). Stwierdzono, że dioksyny nie kumulowały się w glebie i nie stanowią zagrożenia dla organizmów żywych.
ORGANIZACJA PRZESTRZENA KRAJOBRAZU ROLNICZEGO A OCHRONA GLEBY
Autor
Tatiana Hrnčiarová
Strony
9–17
Słowa kluczowe
erozja wodna, ochrona gleby, modelowanie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Wybrane wskaźniki charakteryzujące krajobraz (gleby, opady atmosferyczne, nachylenie terenu, długość stoku oraz obecną strukturę użytkowania gruntu) zinterpretowano pod kątem dynamiki ruchu wody i materiału na stoku modelowego obszaru Dolná Malanta (w pobliżu Nitry na Słowacji). Interpretacja koncentruje się wokół zagadnień erozyjności gleby. Określenie przewidywanego ruchu wody i materiału wzdłuż stoku oraz ich kompleksowe ujęcie pozwoliło na zaproponowanie pięciu wariantów ochrony gleby ornej przed erozją. Propozycje te zmierzają do zachowania żyzności gleby, a są oparte na szczegółowej ocenie warunków naturalnych terenu i obecnej struktury użytkowania gruntu.
WPŁYW WARUNKÓW ZASILANIA NA JAKOŚĆ WODY W ŚRÓDPOLNYCH ZBIORNIKACH WODNYCH ORAZ SKŁAD FLORYSTYCZNY POROSTU W ICH OTOC ZENIU
Autor
Beata Olszewska, Julian Paluch, Leszek Pływaczyk
Strony
19–28
Słowa kluczowe
mały zbiornik wodny, zasilanie, cechy wody, rośliny, otoczenie, dolina Odry
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Od maja 1995 r. do grudnia 1997 r. oraz od lutego 2002 r. do października 2003 r. co miesiąc badano siedem cech jakościowych wody w czterech małych śródpolnych zbiornikach wodnych położonych w dolinie Odry w rejonie Brzegu Dolnego, różniących się warunkami zasilania. Badania obejmowały również oznaczenia florystyczne w otoczeniu zbiorników, pomiary powierzchni lustra wody wraz z sondowaniem głębokości, obserwacje stanów wody w akwenach oraz cotygodniowe pomiary głębokości zalegania wód gruntowych na terenach sąsiadujących. Stwierdzono, że na skład fizyczno-chemiczny wód w zbiornikach mogą wpływać nie tylko istniejące warunki hydrometeorologiczne i geologiczno- glebowe, użytkowanie i zagospodarowanie doliny, ale także lokalne procesy oksydo-redukcyjne.
Badania prowadzone w zlewni własnej rzeki Warty między Obornikami (km 206,3) a Skwierzyną (km 92,2) miały na celu określenie czynników wpływających na samooczyszczanie się wody. Wzięto pod uwagę użytkowanie ziemi, rodzaj gleb, jeziorność zlewni, opady atmosferyczne i temperaturę powietrza w okresie dziesięciu lat, a ponadto chemizm opadów atmosferycznych, przepływy wody, morfologię koryta rzeki i użytkowanie strefy brzegowej. Wyniki badań wykazały, że zmniejszeniu dopływu biogenów do wód Warty sprzyja mały udział gruntów ornych, a duży − lasów i jezior w zlewni oraz wysoki stopień zadrzewienia brzegów rzeki. Stwierdzono również znaczący wpływ temperatury półrocza letniego na stężenie azotu Kjeldahla, azotu amonowego, fosforu ogólnego i fosforanów w wodzie rzeki, a opadów w półroczu zimowym − na wymywanie azotu azotanowego ze zlewni.
Na podstawie badań wykonanych w lipcu i grudniu 2001 r. na terenie gminy Pleśna określono rozkład przestrzenny stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu jako zanieczyszczeń wskaźnikowych powietrza atmosferycznego. Lokalizacja próbników pasywnych odpowiadała najważniejszym typom zagospodarowania terenu. Sporządzono mapy terenu z izoliniami stężeń SO2 i NO2. Dane dotyczące średnich sezonowych stężeń pyłu zawieszonego, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu, pochodzące z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tarnowie, wykorzystano do określenia tendencji zmian stężenia tych zanieczyszczeń w okresie 5-letnim (1995−1999). Wyniki badań posłużyły do przeprowadzenia bonitacji terenów gminy ze względu na zanieczyszczenie powietrza i opracowania map oraz do wyznaczenia terenów, które według tego kryterium nadają się pod zabudowę mieszkaniową.
EROZJA WIETRZNA W REGIONIE NIZINY BORSKIEJ NA PRZYKŁADZIE OBRĘBU KATASTRALNEGO Borský Mikuláš
Autor
Anna Streďanská, Jozef Streďanský
Strony
53–60
Słowa kluczowe
erozja wietrzna, erozyjność gleby
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Na przykładzie obrębu katastralnego Borský Mikuláš omówiono zagadnienie erozyjności gleb w regionie Záhorie (zachodnia Słowacja). Region ten należy do obszarów najsilniej na Słowacji narażonych na erozję wietrzną, gdyż istniejące tu warunki naturalne i antropogeniczne sprzyjają jej występowaniu. W pracy wzięto pod uwagę następujące czynniki wpływające na nasilenie i przebieg erozji wietrznej: właściwości gleby (skład granulometryczny, zagęszczenie), czynniki klimatyczne (temperatura, opady), prędkość i czas trwania wiatru, a także czynniki antropogeniczne (oranie pól, okrywa roślinna). Dla czterech rodzajów składu mechanicznego gleby opracowano równania strat glebowych (dla utworów w stanie suchym), uwzględniające prędkość wiatru. Stwierdzono, że erozja wietrzna na badanym obszarze jest uwarunkowana głównie dużym udziałem gleb lekkich (90.1%), znaczną pylistością wskutek dużej prędkości i czasu trwania wiatrów, a także mniejszą niż w innych regionach Słowacji sumą opadów atmosferycznych. Dzięki uprawom rolniczym, które zmniejszają nasilenie erozji wietrznej, silną erozją jest tutaj zagrożone nie więcej niż 14,9% gruntów ornych (12,9% gleb rolniczych). Wyniki przeprowadzonych badań można zastosować (z niewielkimi korektami) do całego regionu Niziny Zahorskiej.
Badania miały na celu poznanie wpływu różnych dawek mieszanin popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych na plon mieszanki traw z komonicą zwyczajną i na zawartość żelaza, kobaltu, manganu, glinu i krzemu w mieszance. Doświadczenie wazonowe przeprowadzono na glebie mineralnej, do której dodawano mieszaniny popiołowo-osadowe i popiołowo-torfowe w ilości 1−30% w stosunku do ogólnej masy gleby. W doświadczeniu uwzględniono również obiekty obejmujące jedynie komponenty wchodzące w skład mieszanin. Uzyskany plon mieszanki roślin był zróżnicowany w zależności od obiektu i roku badań i kształtował się w zakresie 9,61−135,38 g s.m. na wazon. Największy plon uzyskano w trzecim roku doświadczenia, a najmniejszy − w pierwszym. W obiektach, w których zastosowano wyłącznie popiół, torf lub ich mieszaniny, plon był istotnie niższy niż w uprawie na glebie mineralnej. Dodatek do gleby mieszanin popiołowo-osadowych wpłynął istotnie na podwyższenie plonu, a mieszanin popiołowo-torfowych − n a jego obniżenie. Zawartość pierwiastków w mieszance traw była zróżnicowana, zależała od obiektu i roku badań, a mieściła się w zakresie: 49,57−104,99 mg Fe, 0,04−0,58 mg Co, 20,67−713,87 mg Mn, 20,81−42,69 mg Al i 28,78−64,07 mg Si na 1 kg suchej masy. W miarę zwiększania się udziału procentowego mieszanin popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych w glebie wzrastała systematycznie zawartość krzemu, a malała zawartość żelaza, kobaltu, manganu i glinu w roślinach.