Przedmiotem badań było ziarno jęczmienia ozimego zbieranego w początkowej fazie jego zawiązywania, dojrzałości mlecznej, woskowej i pełnej przy stosowaniu nawożenia azotem w dawkach 0, 60, 120 i 180 kg N·ha^-1. Doświadczenie przeprowadzono w Stacji Badawczej w Wierzchucinku (53^o26’ N; 17^o79’ E), należącej do Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Podczas wypełniania ziarna jęczmienia ozimego odmiany Paweł udział wszystkich badanych frakcji w białku ogólnym na ogół zwiększał się. W największym stopniu dotyczyło to prolamin; różnica ich zawartości między fazami A i D wynosiła średnio dla trzech lat badań 207,7%. W białku dojrzewającego ziarna jęczmienia ozimego we wszystkich badanych fazach rozwoju ziarna pod wpływem nawożenia azotem wzrastał znacząco udział białek zapasowych, to jest prolamin i glutelin (o 15,7 %), przy jednoczesnym obniżeniu zawartości albumin i globulin (o 18,2%). Największy wpływ dawek azotu na kształtowanie składu frakcyjnego białka obserwowano w fazie dojrzałości pełnej. Zmiany proporcji ilościowych między frakcjami białkowymi, zachodzące podczas ontogenezy ziarna jęczmienia ozimego pod wpływem działania intensywnego nawożenia azotem, mogą sugerować pewne obniżenie wartości odżywczej białka.

Badania przeprowadzono w Zakładzie Produkcyjno-Doświadczalnym Bałcyny (53^o35′ N; 19^o51′ E) w latach 2000-2002. Celem eksperymentu było określenie wpływu uproszczeń uprawy roli i zróżnicowanej obsady roślin bobiku odmiany Tim na jednostce powierzchni na cechy morfologiczne i plon bobiku. W przeprowadzonym doś-wiadczeniu zagęszczenie roślin bobiku było jedynym czynnikiem różnicującym w sposób istotny wysokość osadzenia pierwszego strąka, liczbę strąków na roślinie, masę tysiąca nasion oraz plon nasion bobiku. W latach badań potwierdził się związek pomiędzy warun-kami termiczno-wilgotnościowymi a elementami struktury plonu.

Wyniki badań pochodzą z doświadczenia polowego przeprowadzonego w latach 2002-2004 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady (52^o06’ N; 22^o06’ E), należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Doświadczenie założono metodą losowanych podbloków (split-splot) w trzech powtórzeniach. Celem badań było określenie wpływu sposobów uprawy roli (tradycyjnej i uproszczonej) oraz siedmiu sposobów odchwaszczania łanu ziemniaka na plony suchej masy, skrobi i białka ogólnego. Wykazano istotny wpływ sposobów odchwaszczania i lat badań na plon suchej masy bulw, plon skrobi i białka ogólnego. Największe plony suchej masy, skrobi oraz białka ogólnego uzyskano na obiekcie, na którym zastosowano odchwaszczanie mechaniczne do wschodów, a po wschodach mieszankę herbicydów Plateen 41,5 WG (2,0 kg·ha^-1) + Fusilade Forte 150 EC (2,5 dm³·ha^-1) + Atpolan 80 EC 1,5 (dm³·ha^-1), natomiast najmniejsze – na obiekcie, na którym stosowano pielęgnację mechaniczną do wschodów i po wschodach roślin ziemniaka.

Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2002-2004 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady (52^o06’ N; 22^o06’ E),, należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Badanymi czynnikami były dwa sposoby uprawy roli (tradycyjna i uproszczona) i cztery sposoby odchwaszczania ziemniaka z użyciem herbicydów. Celem badań było określenie efektów ekonomicznych różnych sposobów pielęgnacji ziemniaka. O efe-ktywności ekonomicznej czterech sposobów odchwaszczania ziemniaka zarówno w tradycyjnej, jak i uproszczonej metodzie uprawy decydowały koszty wykonania zabiegów, ceny herbicydów oraz wielkość plonu i jego wartość. Najwyższą opłacalność zwalczania chwastów stwierdzono na obiekcie pielęgnowanym zarówno mechanicznie, jak i chemicznie oraz opryskiwanym herbicydami Plateen 41,5 WG 1,6 kg·ha^-1 + graminicydem Fusilade Forte 150 EC 2,0 dm^3·ha^-1 + adiuwantem Atpolan 80 EC 1,5 dm^3·ha^-1. Na poprawę wyniku finansowego miały również wpływ sposoby uprawy roli. Bardziej efektywną pod względem ekonomicznym była uprawa uproszczona niż tradycyjna.

Doświadczenie mikropoletkowe przeprowadzono w latach 1999-2002 w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach (51^o25’ N; 21^o58’ E). Celem badań było określenie wpływu intensywności nawożenia mineralnego i zróżnicowanej obsady roślin na plonowanie pszenżyta ozimego odmiany Woltario. Badania wykonano na mikropoletkach o powierzchni m². Uwzględniono 3 poziomy nawożenia NPK: 160, 260 i 360 kg^.ha^-1 oraz 3 obsady roślin: 100, 200, 300 szt.^.m^-2. Istotny wzrost plonowania stwierdzono przy nawożeniu 260 kg NPK·ha^-1 i obsadzie roślin 200 szt.^.m^-2. Dalszy wzrost obsady roślin i nawożenia azotem nie różnicowały poziomu plonowania. Zróżnicowanie plonu ziarna pod wpływem badanych czynników było głównie skutkiem zmian obsady kłosów na jednostce powierzchni.

Badania przeprowadzono w latach 2002-2003 w Zakładzie Doświadczalno- -Dydaktycznym w Złotnikach (52^o29' N; 16^o49'E), należącym do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Badano wpływ systemów uprawy roli (płużnego, bezpłużnego i zerowego), dolistnego nawożenia mikroelementami (Mikrosolem, Ekolistem i Wuxalem) oraz sposobów zbioru (dwuetapowego – całych roślin i samych strąków, jednoetapowego – ręcznego oraz kombajnem) na jakość nasion łubinu żółtego odmiany Parys. Wigor nasion oznaczono metodą konduktometryczną, testem wzrostu siewki oraz testem szybkości wzrostu siewki. Dodatkowo wyliczono indeks wigoru oraz sumę długości skiełkowanych siewek. Systemy uprawy roli i zastosowane nawozy dolistne nie modyfikowały zdolności kiełkowania nasion oraz wigoru określonego testem elektroprzewodnictwa i wigorowymi testami wzrostowymi. Nasiona łubinu żółtego pochodzące ze zbioru dwuetapowego całych roślin i zbioru jednoetapowego kombajnem odznaczały się najwyższą żywotnością. W przypadku testów wigorowych najwyższe parametry uzyskały nasiona zbierane kombajnem lub nasiona ze zbioru dwuetapowego całych roślin. Najwyższym wigorem charakteryzowały się nasiona pochodzące z uprawy bezpłużnej, po dwuetapowym zbiorze całych roślin lub zbiorze kombajnem.

Doświadczenie wazonowe zrealizowano w laboratorium szklarniowym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (53^o46'26" N; 20^o29'30" E) w latach 2003-2005 w trzech seriach, na podłożu gleby lekkiej i ciężkiej. Badano konkurencję pomiędzy jęczmieniem jarym a grochem siewnym w pięciu okresach wyznaczonych przez rytm rozwojowy jęczmienia w siewie czystym, tj. w fazach: wschodów (10-13 – według Zadoksa), krzewienia (25), strzelania w źdźbło (32), kłoszenia (55) i dojrzewania (87-91). Doświadczenie założono według schematu addytywnego w 4. powtórzeniach. W wyznaczonych okresach określono plony suchej masy różnych części roślin (łodyg, liści, kłosów, strąków, korzeni). Dane posłużyły również do wyliczenia szybkości wzrostu łanu. Współrzędna uprawa obu gatunków, na tle siewów czystych, już od początku wegetacji powodowała redukcję masy nadziemnej i korzeni. Proces ten w miarę upływu czasu ulegał pogłębieniu. Konkurencja najmniej ograniczała przyrost suchej masy w łodygach, a najbardziej w kłosach i strąkach. Rodzaj podłoża glebowego nie miał wpływu na akumulację suchej masy w roślinach jęczmienia jarego i w częściach nadziemnych grochu siewnego, w przeciwieństwie do jego korzeni, gdzie większą redukcję biomasy odnotowano w glebie ciężkiej. W mieszance obu gatunków stwierdzono spowolnienie tempa gromadzenia biomasy w całym okresie wegetacji.

W doświadczeniu wazonowym realizowanym w trzech seriach w latach 2003-2005 na podłożu gleby lekkiej i ciężkiej badano konkurencję pomiędzy jęczmieniem jarym a grochem siewnym w pięciu okresach wyznaczonych przez rytm rozwojowy jęczmienia w siewie czystym, tj. w fazach: wschodów (10-13 – według Zadoksa), krzewienia (25), strzelania w źdźbło (32), kłoszenia (55) i dojrzewania (87-91). W oparciu o wydajność suchej masy obu gatunków (części nadziemnej i korzeni) dokonano obliczeń plonów względnych (RY), całkowitego plonu względnego (RYT) i współczynnika konkurencji (CR). Wykazano, że konkurencja pomiędzy jęczmieniem a grochem rozpoczęła się na glebie ciężkiej w fazie wschodów, a na lekkiej – w fazie krzewienia jęczmienia. Jej siła narastała na podłożu gleby ciężkiej do fazy kłoszenia, a na lekkiej – do końca wegetacji. W siedlisku gleby lekkiej jęczmień dominował nad grochem w czasie wschodów, a groch nad jęczmieniem podczas strzelania w źdźbło i kłoszenia. W pozostałych okresach wspólnej wegetacji wzajemne oddziaływania były wyrównane. Na glebie ciężkiej jęczmień uzyskał przewagę nad grochem podczas wschodów i kłoszenia, zaś groch nad jęczmieniem – w fazach krzewienia i strzelania w źdźbło jęczmienia. Podczas dojrzewania oba gatunki oddziaływały na siebie podobnie. Intensywniejsze oddziaływania pomiędzy roślinami stwierdzono na glebie ciężkiej.

Wyniki badań pochodzą z eksperymentu polowego realizowanego w latach 2004-2006 w Stacji Dydaktyczno-Doświadczalnej w Tomaszkowie (53^o42' N; 20^o26' E). Celem badań było porównanie festulolium i kostrzewy łąkowej uprawianych w mieszankach z komonicą zwyczajną pod względem wymiany gazowej, poziomu chlorofilu w liściach oraz plonowania, na tle zróżnicowanego nawożenia azotem. Stwierdzono, że w warunkach okresowego deficytu wody większą intensywnością fotosyntezy odznaczało się festulolium, natomiast w warunkach dobrego uwilgotnienia kostrzewa łąkowa. Podczas trzyletniego okresu badań kostrzewa łąkowa charakteryzowała się istotnie większą intensywnością transpiracji i większym indeksem zieloności liści niż festulolium. W warunkach korzystnych dla rozwoju traw, kostrzewa łąkowa lepiej wykorzystywała wodę niż festulolium, natomiast w warunkach niedoboru wody większym współczynnikiem WUE odznaczało się festulolium. Mieszanki z udziałem testowanych gatunków traw nie różniły się istotnie pod względem plonu suchej masy. Nawożenie azotem mineralnym zwiększało intensywność fotosyntezy i plonowanie mieszanek tylko w korzystnych warunkach pogodowych; w warunkach braku opadów duży wpływ miał udział komonicy zwyczajnej w runi. Zastosowany azot wpływał dodatnio na ograniczenie transpiracji i lepsze wykorzystanie wody przez trawy, zwiększał również poziom chlorofilu w liściach.

Ocenę produkcyjno-ekonomiczną uprawy pszenżyta ozimego wykonano na podstawie wyników eksperymentu polowego przeprowadzonego w latach 1999-2003 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej Zawady (52^o20’ N; 22^o 30’ E), należącej do Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Pierwszym czynnikiem doświadczenia była obecność i rodzaj międzyplonu: obiekt kontrolny, komonica zwyczajna, komonica zwyczajna + życica wielokwiatowa, gorczyca biała, gorczyca biała – mulcz, natomiast drugim – stosowanie słomy jako nawozu: bez słomy, ze słomą. W pierwszym roku po zastosowaniu międzyplonów i słomy uprawiano ziemniaki jadalne, a w drugim – pszenżyto ozime. Porównano plony, wartość produkcji, bezpośrednie koszty produkcji i nadwyżkę bezpośrednią pszenżyta ozimego uprawianego w drugim roku po zastosowaniu międzyplonów, słomy i międzyplonów ze słomą. Najlepszy wynik produkcyjno-ekonomiczny zapewniło pszenżyto ozime uprawiane w drugim roku po mieszance komonicy zwyczajnej z życicą wielokwiatową w kombinacji ze słomą.

Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2000-2003 w Gospodarstwie Doświadczalnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, położonym w Bezku koło Chełma (51^o19’ N; 23^o26’ E). Celem badań było określenie oddziaływania liczby i masy chwastów na wielkość i strukturę plonu bulw ziemniaka nawożonego obornikiem, nawozami mineralnymi z obornikiem na tle obiektów bez nawożenia, w zależności od kategorii agronomicznej gleby. Stwierdzono istotne ujemne zależności pomiędzy liczbą i masą chwastów a wielkością plonu bulw. Plon ogólny bulw ziemniaka na glebie ciężkiej był też istotnie ujemnie skorelowany z liczbą chwastów jednoliściennych w obu terminach obserwacji zachwaszczenia; na glebie lekkiej zależności te wystąpiły jedynie przed zwarciem rzędów. Powietrznie sucha masa chwastów i ogólna liczba chwastów powodowała zwiększenie plonu bulw najdrobniejszych kosztem plonu bulw frakcji najcenniejszych (od 50 do 60 i powyżej 60 mm).

Badania polowe wykonano w latach 2002-2004 w Stacji Badawczej w Mochełku, należącej do Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego (53^o13’ N; 17^o51’ E), na glebie kompleksu żytniego bardzo dobrego. Celem badań było określenie wpływu nawożenia azotem roślin niemotylkowatych uprawianych w międzyplonie ścierniskowym na cechy jakościowe zielonej masy, decydujące o jej przydatności do żywienia bydła. Nawożenie azotowe powodowało zwiększenie zawartości N-NO₃ w suchej masie nadziemnej facelii błękitnej, słonecznika zwyczajnego i rzodkwi oleistej, jednak nawet po zastosowaniu 90 kg·ha-1 N nie zostało przekroczone jego dopuszczalne stężenie w paszy dla bydła. Zwiększanie dawki azotu nie powodowało istotnych zmian zawartości włókna surowego, potasu, wapnia i magnezu w suchej masie nadziemnej roślin. Badane rośliny zawierały odpowiednią dla paszowego wykorzystania ilość włókna surowego, fosforu, wapnia i magnezu w suchej masie nadziemnej, ale zbyt wysoką koncentrację potasu.