Acta Scientiarum Polonorum

Czasopismo naukowe założone w 2001 roku przez polskie uczelnie rolnicze

| Informacje | Recenzenci | Rada Programowa | Rady naukowe | Adresy redakcji | Serie | Wymogi edytorskie | Wzorcowy artykuł | Warunki publikacji | Procedura recenzowania | Prenumerata | Streszczenia | Szukaj | Statystyki |
Administratio Locorum
(Gospodarka Przestrzenna) 4 (1) 2005     ISSN: 1644-0741
Streszczenia
Wybierz numer

TytułDYNAMIKA ZMIAN NATĘŻENIA PRZEPŁYWU WÓD POWIERZCHNIOWYCH W ZLEWNIACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO I LEŚNIE
AutorJarosław Bodulski, Andrzej Ciepielowski, Szczepan L. Dąbkowski, Ewa Głogowska
Strony3–24
Słowa kluczowezlewnia leśna, zlewnia rolnicza, wezbranie, niżówka
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy analizowano trendy zmian maksymalnych i minimalnych przepływów rocznych w latach 1984–2000 w dwóch zlewniach różniących się sposobem użytkowania: leśnej – zlewni rzeki Czartusowej po profil „Szklarnia” i rolniczej – zlewni rzeki Branwi po profil „Flisy”. Przepływy maksymalne (WQ), niezależnie od charakteru zlewni, wykazywały tendencję wzrostową, natomiast przepływy minimalne (NQ) –tendencję malejącą w zlewni leśnej pozbawionej źródeł i wzrostową w zlewni użytkowanej rolniczo, zasilanej wodami ze źródeł. Stwierdzono, że w zlewni rolniczej niżówki trwają dłużej, zwłaszcza w półroczu letnim, ale występują z mniejszą częstotliwością niż w zlewni leśnej. Wezbrania częściej pojawiają się w zlewni rolniczej i, podobnie jak w zlewni leśnej, jest ich dwa razy więcej w półroczu zimowym niż w letnim.
Pokaż

TytułSTĘŻENIA I ŁADUNKI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW WNOSZONYCH Z OPADAMI I ODPŁYWAJĄCYCH Z MIKROZLEWNI PODGÓRSKIEJ
AutorTomasz Kowalik, Krzysztof Ostrowski, Michał Piórecki, Włodzimierz Rajda
Strony25–35
Słowa kluczoweopady, odpływ, składniki chemiczne, stężenie, ładunek
StreszczeniePokaż streszczenie
W okresie pięciu lat badano wskaźniki jakości wody opadowej i wody odpływającej z rolniczej mikrozlewni na przedgórzu Beskidu Małego. Wielkość opadów i odpływów mierzono codziennie, a próbki wody do analizy pobierano średnio co tydzień. Większość spośród jedenastu badanych wskaźników jakości wody odpływającej osiągała wartości zdecydowanie wyższe od analogicznych wskaźników wody opadowej. Średnie stężenie składników w wodzie opadowej w okresie pozawegetacyjnym było nieco większe niż w okresie wegetacyjnym, natomiast w wodzie odpływającej było w obu okresach podobne lub mniej zróżnicowane. Średnie roczne ładunki składników odprowadzanych z odpływem były większe od deponowanych z opadami, z wyjątkiem N-NH4 i PO43-, które cechowała prawidłowość odwrotna. W okresie wegetacyjnym zarówno ładunki wnoszone z opadami, jak i odprowadzane z odpływem były większe niż w okresie pozawegetacyjnym.
Pokaż

TytułEKOMORFOLOGICZNA WALORYZACJA KANAŁU ELŻBIETY
AutorZbigniew Endler, Mirosław Grzybowski
Strony37–46
Słowa kluczowewaloryzacja ekomorfologiczna, Kanał Elżbiety, Pojezierze Olsztyńskie
StreszczeniePokaż streszczenie
Wyniki badań wykonanych w latach 2003–2004 posłużyły do przeprowadzenia ekomorfologicznej waloryzacji Kanału Elżbiety położonego na Pojezierzu Olsztyńskim. Kanał podzielono na pięć odcinków. Oceny dokonano na podstawie siedmiu parametrów: morfologii koryta, hydrauliki cieku, fizykochemicznych właściwości wody, cech zadrzewienia skarp koryta cieku, cech roślinności wodnej i roślinności skarp, cech strefy przybrzeżnej oraz sposobu użytkowania doliny cieku. Wyniki badań wskazują, że w miarę zbliżania się do ujścia naturalność wód kanału maleje. Średnia ocena całego kanału wyniosła 2,86, co pozwoliło zaliczyć go do III kategorii naturalności obejmującej cieki ekologicznie i krajobrazowo średnio wartościowe, odcinkami uregulowane. Pod względem walorów ekologiczno-morfologicznych ciek wyraźnie dzieli się na dwie części. Najwartościowsze odcinki leżą powyżej wsi Kaplityny, a poniżej niej aż do ujścia do jeziora Wadąg jakość ekomorfologiczna cieku jest niższa. Obecność coraz liczniejszych osiedli mieszkaniowych w bliskim sąsiedztwie kanału wpłynęła niekorzystnie na ukształtowanie strefy przybrzeżnej, roślinność wodną i roślinność skarp oraz na morfologię koryta cieku i jakość wody.
Pokaż

TytułWSKAŹNIK Wjp JAKO MIERNIK ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
AutorMarcin Olejnik
Strony47–58
Słowa kluczowezanieczyszczenie powietrza, monitoring, województwo łódzkie
StreszczeniePokaż streszczenie
Stan powietrza atmosferycznego w siedemnastu miejscowościach województwa łódzkiego analizowano z użyciem nowego wskaźnika jakości powietrza (Wjp). Do obliczeń wykorzystano wyniki pomiarów prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w latach 1995–2000. Opracowując wskaźnik, wzięto pod uwagę zawartość w powietrzu dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu zawieszonego. Dla każdej miejscowości obliczono bezwymiarowe współczynniki stężenia każdej z tych substancji w powietrzu, a po ich zsumowaniu otrzymano wartość wskaźnika Wjp dla tej miejscowości. Na podstawie wartości Wjp podzielono miejscowości na trzy klasy różniące się narażeniem na zanieczyszczenie powietrza substancjami uwzględnionymi w analizie. Według tej klasyfikacji miejscowościami o największym zanieczyszczeniu powietrza są w województwie łódzkim miasta duże i średnie, w kolejności Opoczno (3 klasa) oraz Łask, Tomaszów Mazowiecki, Sieradz i Kutno (2 klasa).
Pokaż

TytułKSZTAŁTOWANIE SIĘ STĘŻENIA DWUTLENKU SIARKI NA TERENACH ZRÓŻNICOWANYCH POD WZGLĘDEM RODZAJU EMISJI SO2 NA PRZYKŁADZIE STACJI WARSZAWA URSYNÓW I BELSK DUŻY
AutorMałgorzata Kleniewska
Strony59–70
Słowa kluczowedwutlenek siarki, stężenie, elementy meteorologiczne
StreszczeniePokaż streszczenie
Na potrzeby prognostyczne badano zależności między stężeniem dwutlenku siarki w powietrzu atmosferycznym a podstawowymi elementami meteorologicznymi, takimi jak temperatura i wilgotność względna powietrza, kierunek i prędkość wiatru oraz wysokość opadów atmosferycznych. Wykorzystano materiał pomiarowy z leżącej na peryferiach Warszawy, w południowej dzielnicy Ursynów, stacji monitoringu atmosfery Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i zlokalizowanej w Belsku Dużym na terenie rolniczym stacji Obserwatorium Geofizycznego Polskiej Akademii Nauk. Badaniami objęto okres od października 1997 do grudnia 2002 r. W pracy przedstawiono najważniejsze charakterystyki statystyczne stężenia dwutlenku siarki, średnie wartości stężenia tego związku w zależności od kierunku wiatru, jego prędkości i temperatury powietrza oraz współczynniki korelacji i równania regresji opisujące związek między stężeniem SO2 a elementami meteorologicznymi. Jako zmienne niezależne w równaniach najczęściej występują prędkość wiatru, temperatura powietrza i wilgotność względna powietrza. Badane zależności kształtują się inaczej w dzielnicy Warszawy, a inaczej na terenie rolniczym. W przypadku Belska współczynniki korelacji między stężeniem SO2 a parametrami meteorologicznymi dla poszczególnych kierunków wiatru są zbliżone (wynoszą od 0,41 do 0,60), natomiast w przypadku Ursynowa wykazują większe zróżnicowanie (mieszczą się w zakresie od 0,50 do 0,81).
Pokaż

TytułKSZTAŁTOWANIE SIĘ MIKROKLIMATU WNĘTRZA ZABYTKOWEGO KOŚCIOŁA W DĘBNIE PODHALAŃSKIM POD WPŁYWEM ZEWNĘTRZNYCH CZYNNIKÓW POGODOWYCH
AutorJanusz Miczyński, Tadeusz Wach
Strony71–81
Słowa kluczowemikroklimat, kościół, Dębno Podhalańskie, zagrożenie klimatyczne
StreszczeniePokaż streszczenie
Badania przeprowadzone w XV-wiecznym drewnianym kościele w Dębnie Podhalańskim miały na celu rozpoznanie zagrożeń, jakie może stwarzać zmienność mikroklimatu wnętrza obiektu kształtująca się pod wpływem klimatycznych czynników zewnętrznych. W ciągu trzech lat mierzono temperaturę i wilgotność względną powietrza wewnątrz i na zewnątrz kościoła, a na tej podstawie określono okresy szczególnie niekorzystne dla zabytku i jego wnętrza. Oceniono wpływ zwiedzających oraz uczestników nabożeństw na mikroklimat wnętrza kościoła, a także wskazano środki zapobiegawcze w formie wskazań praktycznych. Wszystkie pomiary wykonano z użyciem elektronicznych rejestratorów temperatury i wilgotności względnej powietrza. Stwierdzono dużą zależność mikroklimatu wnętrza od czynników zewnętrznych. Odnotowano występowanie silnych i długotrwałych zmian wilgotności powietrza wewnątrz kościoła, mających szkodliwy wpływ na polichromię. Duża wilgotność powietrza sprzyjała rozwojowi grzybów, bakterii i pleśni atakujących drewno.
Pokaż

TytułWYKORZYSTANIE METOD ANALIZY INSTRUMENTALNEJ W BADANIACH SKŁADU CHEMICZNEGO I MINERALOGICZNEGO OSADU DENNEGO W STAWIE RYBNYM
AutorMarek Madeyski, Stanisław Łabuś
Strony83–98
Słowa kluczowestaw rybny, osady denne, analiza termiczna, spektrometria masowa, dyfraktometria rentgenowska, kwarc
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy omówiono sposób wykonania i przedstawiono wyniki ilościowej analizy chemicznej próbek osadów dennych oraz oznaczania ich składu fazowego, składu ziarnowego i zawartości części organicznych. Osady pochodziły ze stawu rybnego położonego w okolicach Krakowa. Badania były prowadzone z użyciem metod tradycyjnych oraz nowoczesnych technik analizy instrumentalnej, takich jak termograwimetria, spektrometria masowa, elektronowa mikroskopia skaningowa, dyfraktometria rentgenowska i analiza składu ziarnowego. Zaproponowano metodę obliczania zawartości kwarcu na podstawie analizy efektu cieplnego zachodzącego podczas ogrzewania próbki. Stwierdzono, że wykorzystanie różnych metod analizy instrumentalnej pozwala w dużej mierze wyeliminować wpływ eksperymentatora na otrzymywane wyniki, umożliwiając tym samym uzyskiwanie obiektywnych danych.
Pokaż

TytułOKREŚLENIE MODELU REOLOGICZNEGO WYBRANYCH OSADÓW ŚCIEKOWYCH
AutorJan Kempiński, Beata Malczewska
Strony99–107
Słowa kluczoweosad ściekowy, reologia, pseudokrzywa płynięcia, model reologiczny, parametry reologiczne
StreszczeniePokaż streszczenie
Badania laboratoryjne z użyciem wiskozymetru rotacyjnego z obrotowym cylindrem wewnętrznym miały na celu określenie cech reologicznych osadów ściekowych pochodzących z typowych mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków komunalnych oraz wybór modelu opisującego zachowanie się osadów. Koncentracja wagowa części stałych osadów mieściła się w przedziale 2,21–6,56%. Aproksymację rzeczywistych krzywych płynięcia, określonych na podstawie pseudokrzywych płynięcia otrzymanych eksperymentalnie, przeprowadzono zgodnie z metodyką Kriegera, Marona, Elroda i Šveca. Do opisu cech reologicznych wybrano trójparametrowy uogólniony model reologiczny Herschela-Bulkleya. Określono zależność parametrów modelu reologicznego (τ0, k, n) od koncentracji wagowej (Cs) oraz obliczono wartość koncentracji granicznej (Cs,gr) dla badanych osadów – wyniosła ona 0,75%. Wyniki badań umożliwiają wymiarowanie instalacji pompowo-rurowych przepompowujących osad czynny w ciągu technologicznym oczyszczalni ścieków.
Pokaż

TytułZASTOSOWANIE PRZESTRZENNEGO GENERATORA DANYCH METEOROLOGICZNYCH DO SZACOWANIA ZASOBÓW WODNYCH GLEBY LEKKIEJ DLA SCENARIUSZA ZMIANY KLIMATU GISS
AutorSławomir Iwański
Strony109–117
Słowa kluczowezasoby wodne gleby, przestrzenny generator danych meteorologicznych, scenariusz zmian klimatu, modelowanie matematyczne
StreszczeniePokaż streszczenie
W pracy podjęto próbę oceny wpływu spodziewanych zmian klimatu na zasoby wodne gleby lekkiej w początkowym okresie wegetacji roślin, niezmiernie ważnym dla ich dalszego rozwoju. Zastosowanie przestrzennego generatora danych meteorologicznych wraz ze scenariuszem zmian klimatu GISS 2050 stworzyło możliwość szerszego spojrzenia na kształtowanie się przyszłych zasobów wodnych gleby i określenia ich dla regionu południowo-zachodniej Polski. Oszacowane wartości średnie oraz odchylenia standardowe zapasów wody w glebie, przewidywanych na rok 2050 dla terenu, na którym znajdują się stacje meteorologiczne Wrocław-Strachowice, Leszno-Strzyżewice i Zielona Góra, porównano z wartościami obecnymi, wskazując długookresowe tendencje zmian tych zapasów.
Pokaż

TytułWPŁYW DESZCZOWANIA I NAWOŻENIA AZOTOWEGO NA PLON ZIARNA JĘCZMIENIA BROWARNEGO UPRAWIANEGO NA LEKKIEJ GLEBIE W REJONIE WROCŁAWIA
AutorElżbieta Chylińska, Lech Nowak, Władysław Osadkowski
Strony119–125
Słowa kluczowedeszczowanie, nawożenie azotem, jęczmień browarny, plon
StreszczeniePokaż streszczenie
Na podstawie ścisłych doświadczeń polowych przeprowadzonych w latach 2002–2004 na lekkiej glebie w rejonie Wrocławia określono wpływ deszczowania i nawożenia zróżnicowanymi dawkami azotu na wielkość i strukturę plonu ziarna jęczmienia browarnego odmiany Scarlett. Stwierdzono, że największy wpływ na plon tej rośliny miały warunki pogodowe – spowodowane przez nie różnice między plonami w poszczególnych latach sięgały nawet ok. 18,6 dt · ha-1 (55%). Średni w trzyleciu przyrost plonu pod wpływem deszczowania wynosił 3,6 dt · ha-1 (8,6%). Deszczowanie przyczyniało się także do zwiększenia obsady kłosów na 1 m 2 oraz masy ziarna z jednego kłosa. Wraz ze wzrostem dawki azotu zwiększały się plony ziarna, a różnica przy skrajnych dawkach nawożenia wynosiła 6,9 dt · ha-1 (16,4%). Najwięcej kłosów na 1 m2 odnotowano w przypadku nawożenia dawką 93 kg N · ha-1, a największą masę 1000 ziarn i masę ziarna z jednego kłosa – dawką 68 kg N · ha-1.
Pokaż