Acta Scientiarum Polonorum

Czasopismo naukowe założone w 2001 roku przez polskie uczelnie rolnicze

| Informacje | Recenzenci | Rada Programowa | Rady naukowe | Adresy redakcji | Serie | Wymogi edytorskie | Wzorcowy artykuł | Warunki publikacji | Procedura recenzowania | Prenumerata | Streszczenia | Szukaj | Statystyki |
Administratio Locorum
(Gospodarka Przestrzenna) 14 (3) 2015     ISSN: 1644-0741
Streszczenia
Wybierz numer

TytułSPOSÓB I TERMIN SIEWU LUCERNY W WARUNKACH ZMIENIAJĄCEGO SIĘ KLIMATU
AutorJadwiga Andrzejewska, Kenneth A. Albrecht, Stanisław Ignaczak, Zbigniew Skinder
Strony3–13
Słowa kluczoweMedicago sativa, rok siewu, rok użytkowania, roślina ochronna, szyjka korzeniowa
StreszczeniePokaż streszczenie
Inspiracją do wznowienia badań nad sposobami i terminami zakładania plantacji lucerny są dane meteorologiczne dowodzące, że obecnie w Polsce występują łagodniejsze zimy niż przed kilkudziesięcioma laty, kiedy dla tego gatunku opracowano zalecenia uprawowe. Dodatkowo często występują długotrwałe wiosenne okresy posuszne, stanowiące istotne zagrożenie dla rozwoju wsiewek. Postawiono hipotezę, że w takich warunkach klimatycznych zamiast wiosennego, ryzykownego siewu w roślinę ochronną, należy zalecać zakładanie plantacji lucerny w siewie czystym w terminie późnowiosennym, letnim, a nawet późnoletnim. W latach 2010-2014 przeprowadzono trzy serie badań obejmujące rok siewu i rok użytkowania. Na tle kwietniowego terminu, kiedy lucernę uprawiano jako wsiewkę w jęczmień, wykonano siewy czyste w drugiej połowie maja, czerwca, lipca i sierpnia. Obsada roślin, ich przezimowanie i grubość szyjki korzeniowej roślin z siewów wykonanych w okresie kwiecień – lipiec były zbliżone. Obsada roślin z siewu sierpniowego była znacząco większa, ale grubość szyjki korzeniowej mniejsza niż u roślin wysianych wcześniej. Rośliny z wszystkich terminów siewu przezimowały dobrze i jedynie 15% straty w obsadzie wystąpiły, gdy siew wykonano w sierpniu. W pierwszym roku użytkowania z lucerny wysianej w okresie od kwietnia do lipca średnie plony suchej masy były podobne i wynosiły średnio 11.7 Mg.ha-1. Z siewu sierpniowego zebrano plon istotnie niższy – 8.88 Mg.ha-1. W rejonie przeprowadzonych badań alternatywą dla wsiewki lucerny w jęczmień jary jest siew czysty wykonany nie później niż w drugiej połowie lipca.
Pokaż

TytułWYSTĘPOWANIE I SZKODLIWOŚĆ Oscinella frit L. (DIPTERA: CHLOROPIDAE) DLA ODMIAN KUKURYDZY UPRAWIANYCH NA ZIARNO W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ POLSCE
AutorPaweł K. Bereś
Strony15–24
Słowa kluczoweklasa wczesności, odmiany, ploniarka zbożówka, podatność, Polska, Zea mays
StreszczeniePokaż streszczenie
Badania nad wieloletnim występowaniem ploniarki zbożówki (Oscinella frit) na kukurydzy uprawianej na ziarno wykonano w latach 2001-2014 w południowo-wschodniej Polsce w miejscowości Krzeczowice. W analizowanym okresie larwy O. frit uszkodziły na średniowczesnej odmianie kukurydzy (FAO 240) od 3,5 do 42,2% roślin (średnio 25,2%), powodując teoretyczne straty w plonie ziarna w wysokości od 0,4 do 8,1% (średnio 4,5%). Badania nad podatnością kukurydzy na żerowanie ploniarki zbożówki wykonano w latach 2009-2011 na 18 odmianach należących do trzech klas wczesności: wczesne (FAO 190-220), średniowczesne (FAO 230-250), średniopóźne (FAO 260–290). W analizowanym trzyleciu larwy O. frit uszkodziły średnio na badanych odmianach od 20,4 do 32,3% roślin, powodując średnią teoretyczną stratę w plonie ziarna w wysokości od 2,9 do 4,7%. Stwierdzono statystycznie istotne różnice w podatności badanych odmian na uszkodzenia powodowane przez O. frit. Istotnie bardziej uszkadzane przez ploniarkę zbożówkę były odmiany średniopóźne w porównaniu z odmianami wczesnymi.
Pokaż

TytułODDZIAŁYWANIE METAZACHLORU STOSOWANEGO W MIESZANINACH Z CHLOMAZONEM I CHINOMERAKIEM NA MORFOLOGIĘ ROŚLIN I JAKOŚĆ NASION KILKU ODMIAN RZEPAKU OZIMEGO
AutorHanna Gołębiowska, Marek Badowski
Strony25–38
Słowa kluczowefitotoksyczność, herbicyd doglebowy, selektywność, pozostałości substancji aktywnych, jakość nasion
StreszczeniePokaż streszczenie
Możliwości ochrony rzepaku przed chwastami z zastosowaniem herbicydów doglebowych są znacznie ograniczone. Najczęściej zalecany do użycia w tym terminie Command 480 EC powoduje występowanie trwałych uszkodzeń pogarszających jakość plonu u wrażliwych odmian. W tej sytuacji poszukuje się skutecznych środków chwastobójczych nie wykazujących fitotoksycznego oddziaływania na odmiany o różnych cechach genetycznych. Przeprowadzone w latach 2009-2013 badania, realizowano w warunkach doświadczeń polowych, zakładanych na dwóch zróżnicowanych glebach. W doświadczeniach badano reakcję czterech odmian rzepaku ozimego: populacyjnych – Monolit, ES Bourbon i Canti oraz mieszańcowej – Nelson na zastosowane doglebowo herbicydy Nimbus 283 SE oraz Butisan Star 416 SC. Oddziaływanie badanych herbicydów występujących jako mieszaniny metazachloru z chlomazonem oraz metazachloru z chinomerakiem na morfologię i jakość plonu odmian rzepaku ozimego porównywano do działania chlomazonu użytego w formie herbicydu Command 480 EC. Objawy fitotoksycznego oddziaływania badanych mieszanin w każdym przypadku były niższe od chlomazonu. Najbardziej bezpieczna w stosunku do wszystkich odmian okazała się mieszanina metazachloru z chinomerakiem, dla której w trakcie wegetacji nie wykazano fitotoksycznego oddziaływania. Badania pozostałości substancji aktywnych wykazały zwiększoną obecność chlomazonu po zastosowaniu herbicydu Command 480 EC oraz metazachloru w przypadku użycia herbicydu Nimbus 283 SE w nasionach odmiany Monolit i ES Bourbon uprawianych zwłaszcza na glebie płowej. W każdym przypadku były to jednak ilości nie przekraczające dopuszczonych norm. Badania cech jakościowych odmian nie wykazały istotnego wpływu herbicydów na zawartość białka i tłuszczu w nasionach. Odmiana Monolit wykazywała najwyższą zmienność plonowania w latach i lokalizacjach niezależnie od stosowanego herbicydu.
Pokaż

TytułZAWARTOŚĆ BIAŁKA OGÓLNEGO I WŁÓKNA SUROWEGO ORAZ STRAWNOŚĆ SUCHEJ MASY WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN BOBOWATYCH I ZIÓŁ Z EKSTENSYWNYCH UŻYTKÓW ZIELONYCH
AutorStefan Grzegorczyk, Marzenna Olszewska, Jacek Alberski
Strony39–49
Słowa kluczowebiałko ogólne, bobowate, strawność suchej masy, użytki zielone, włókno surowe, zioła
StreszczeniePokaż streszczenie
Rośliny bobowate i zioła stanowią cenny element runi łąkowej. W warunkach ekstensywnej gospodarki łąkowo-pastwiskowej, np. na terenach chronionych, gdzie zbiór pierwszego pokosu jest opóźniony, decydują w dużej mierze o jakości paszy, m.in. o zawartości białka ogólnego. Celem badań była ocena zawartości białka ogólnego i włókna surowego oraz strawności suchej masy wybranych gatunków roślin bobowatych i ziół z ekstensywnych użytków zielonych. Badania prowadzono w latach 1998-2000 przed zbiorem pierwszego pokosu (czerwiec – pierwsza dekada lipca) na terenie Pojezierza Olsztyńskiego. Łącznie przebadano 444 próby roślinne. Wyznacznikiem miejsc do pobrania prób było występowanie płatów roślinnych z co najmniej 5% pokryciem powierzchni (2 w skali Brauna-Blanqueta) przez wybrane gatunki roślin bobowatych: Trifolium pratense L., Trifolium repens L., Lotus corniculatus L., Lathyrus pratensis L., Lotus uliginosus Schkuhr., Vicia cracca L. i ziół: Taraxacum officinale F. H. Wigg., Achillea millefolium L., Plantago lanceolata L., Alchemilla vulgaris L., Heracleum sibiricum L. i Cirsium oleraceum (L.) Scop. Średnia zawartość białka ogólnego w bobowatych wahała się na poziomie 176,9-196,6 g·kg-1. Zawartość białka ogólnego w ziołach mieściła się najczęściej w granicach 100-120 g·kg-1 – Taraxacum officinale F.H. Wigg., Achillea millefolium L. i Alchemilla vulgaris L. oraz 140-160 g·kg-1 – Heracleum sibiricum L. i Cirsium oleraceum (L.) Scop. Badania wykazały, że rośliny bobowate zawierały istotnie więcej białka ogólnego i włókna surowego niż zioła, przy czym między gatunkami bobowatych nie stwierdzono istotnych różnic. U ziół wystąpiło natomiast istotne zróżnicowanie tych składników, a najwięcej białka i jednocześnie najmniej włókna gromadziły Heracleum sibiricum L. i Cirsium oleraceum (L.) Scop. Strawność roślin bobowatych mieściła się w przedziale 60-65%. Wśród ziół wyższą strawnością odznaczały się Heracleum sibiricum L. (74,1%) i Cirsium oleraceum (L.) Scop. (74,4%), zaś najniższą Achillea millefolium L. (62,2%).
Pokaż

TytułWPŁYW NAWOŻENIA AZOTEM I SZCZEPIENIA NITRAGINĄ NA JAKOŚĆ NASION SOI ZWYCZAJNEJ (Glycine max (L.) MERRILL)
AutorWacław Jarecki, Dorota Bobrecka-Jamro
Strony51–59
Słowa kluczoweaminokwasy, dawka startowa azotu, makroelementy, mikroelementy, skład chemiczny nasion, soja, szczepionka bakteryjna
StreszczeniePokaż streszczenie
Nawożenie azotowe soi ograniczone jest zwykle do dawki startowej. Wynika to z możliwości samozaopatrzenia się roślin w azot atmosferyczny dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Bradyrhizobium japonicum. Bakterie te nie występują powszechnie w polskich glebach, dlatego ważnym zabiegiem jest inokulacja nasion siewnych soi szczepionką bakteryjną – Nitraginą. W latach 2011-2013 przeprowadzono ścisłe doświadczenie polowe, zlokalizowane w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Przecławiu. Rośliną testową była soja zwyczajna odmiany Aldana. W doświadczeniu jednoczynnikowym uwzględniono: obiekt kontrolny, Nitraginę, dawkę startową azotu (25 kg·ha-1), Nitraginę z dawką startową azotu (25 kg·ha-1). Celem badań było określenie wpływu stosowania Nitraginy i/lub nawożenia azotem na skład chemiczny nasion soi. Stwierdzono, że zastosowana dawka startowa azotu istotnie wpłynęła na zwiększenie zawartości białka ogólnego w nasionach w porównaniu z obiektem kontrolnym. Zawartość popiołu zwiększyła się po zastosowaniu szczepionki bakteryjnej – Nitraginy. Istotne różnice w składzie aminokwasowym nasion soi stwierdzono jedynie po zastosowaniu łącznie nawożenia azotem i Nitraginy. Nasiona zawierały wtedy najwięcej kwasu glutaminowego i metioniny, a mniej cysteiny. Nawożenie azotem i szczepionka Nitragina nie miały wpływu na zawartość tłuszczu surowego, włókna, makroelementów, cynku i miedzi w nasionach soi. Zastosowanie Nitraginy z dawką startową azotu zwiększyło natomiast zawartość żelaza w porównaniu z zawartością oznaczoną w nasionach roślin nawożonych azotem. Koncentracja manganu zmniejszyła się po zastosowaniu Nitraginy łącznie z dawką startową azotu w porównaniu z nasionami zebranymi z obiektu kontrolnego.
Pokaż

TytułZMIANA NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI GLEBY POD WPŁYWEM ZRÓŻNICOWANEJ UPRAWY ROLI POD KUKURYDZĘ W ZALEŻNOŚCI OD PRZEDPLONU
AutorDariusz Jaskulski, Iwona Jaskulska, Aleksandra Janiak, Tomasz Boczkowski
Strony61–71
Słowa kluczowegęstość, makroskładniki, pH, respiracja, uprawa bezorkowa, uprawa płużna, wilgotność, zwięzłość
StreszczeniePokaż streszczenie
Badania nad wpływem przedplonu i zróżnicowanej uprawy roli na właściwości gleby w agrotechnice kukurydzy przeprowadzono w latach 2010-2013 w Zakładzie Produkcji Rolnej w Kowrozie (53°07′ N; 18°34′ E), województwo kujawsko-pomorskie. Na glebie o uziarnieniu gliny lekkiej wykonano dwuczynnikowe doświadczenie polowe. Czynnikiem pierwszego rzędu był przedplon: pszenica ozima, jęczmień jary i kukurydza, a drugiego rzędu – sposób uprawy roli: uprawa płużna, uprawa bezorkowa głęboka, uprawa bezorkowa płytka. Bezpośrednio przed siewem i w fazie intensywnego wzrostu kukurydzy (BBCH 32-37) określono właściwości fizyczne gleby: zwięzłość, gęstość objętościową, wilgotność oraz jej respirację. Po zbiorze przedplonów oceniono pHKCl oraz zawartość w glebie przyswajalnych form makroskładników, a po zbiorze kukurydzy także zawartość azotu mineralnego. Stwierdzono, że przedplon wpłynął na zwięzłość gleby, ale tylko przed siewem rośliny następczej oraz na respirację gleby. Sposób uprawy roli oddziaływał natomiast istotnie na jej właściwości fizyczne. W stanowisku po pszenicy ozimej gleba uprawiana bezpłużnie była mniej zwięzła niż po jęczmieniu jarym i kukurydzy, natomiast kukurydza jako przedplon wzmagała, bez względu na sposób uprawy roli, wydzielanie CO2 z gleby. Zastąpienie uprawy płużnej płytkimi zabiegami bezorkowymi, niezależnie od przedplonu, spowodowało zwiększenie zwięzłości, gęstości objętościowej, wilgotności gleby i ilości azotu mineralnego po zbiorze rośliny następczej, a w stanowisku po kukurydzy także respiracji gleby. Przedplon i sposób uprawy roli nie miały natomiast istotnego wpływu na zawartość przyswajalnych form makroskładników w glebie, mimo niewielkiego jej zwiększenia w wyniku uprawy bezpłużnej w stanowisku po kukurydzy.
Pokaż

TytułZMIENNOŚĆ PLONOWANIA ODMIAN PSZENICY OZIMEJ W ZRÓŻNICOWANYCH SIEDLISKACH I WARIANTACH HERBICYDOWYCH
AutorRenata Kieloch, Ryszard Weber, Andrzej Doroszewski, Leszek Purchała
Strony73–83
Słowa kluczoweinterakcja genotypowo-środowiskowa, ochrona herbicydowa, odmiana, pszenica ozima, stabilność plonowania, typ gleby
StreszczeniePokaż streszczenie
Poziom plonowania jest wypadkową właściwości genetycznych uprawianej odmiany, warunków siedliskowych i stosowanej agrotechniki, w tym ochrony herbicydowej. W praktyce rolniczej preferowane są odmiany o szerokiej adaptacji do zmiennych warunków siedliska oraz tolerancyjne w stosunku do wielu substancji aktywnych herbicydów, co zapewnia uzyskanie stabilnych plonów. Celem badań była ocena wpływu różnych herbicydów na zmienność plonowania odmian pszenicy ozimej uprawianej w zróżnicowanych warunkach siedliskowych na terenie Dolnego Śląska. W latach 2010-2013 wykonano badania polowe nad zmiennością plonowania czterech odmian pszenicy ozimej (Boomer, Cubus, Nadobna, Rapsodia) w zależności od herbicydu i warunków siedliskowych. Badane siedliska były zlokalizowane w dwóch miejscowościach, leżących w okolicach Wrocławia, o zróżnicowanych warunkach glebowych (gleba płowa i czarna ziemia). Do badań wykorzystano trzy herbicydy o różnych mechanizmach działania: Panida 330 EC (pendimetalina), Snajper 600 SC (diflufenikan + izoproturon), Axial 100 EC (pinoksaden) łącznie z adiuwantem Adigor 440 EC. Do oceny zmienności plonowania odmian pszenicy w poszczególnych siedliskach zastosowano wielozmienną analizę wariancji oraz analizę dyskryminacyjną. W celu pogrupowania herbicydów o podobnym efekcie działania zastosowano analizę skupień Warda. Odmiana Rapsodia odznaczała się znacząco wyższym plonowaniem, natomiast Nadobna dawała niższe plony zwłaszcza na czarnej ziemi. Badane warianty ochrony roślin przed chwastami nie zróżnicowały wysokości plonowania odmian pszenicy ozimej. Odmiana Cubus charakteryzowała się większą stabilnością plonowania w porównaniu z pozostałymi odmianami. Herbicyd Panida 330 EC przyczynił się do większej zmienności plonowania badanych odmian. Preparat ten może spowodować redukcję plonu ziarna niektórych odmian pszenicy ozimej w niesprzyjających warunkach siedliskowych.
Pokaż