Zastosowanie aplikacji interaktywnych w ochronie i kształtowaniu środowiska na przykładzie roślinności brzegowej zbiornika bonar, gmina czernichów
Autor
Dawid Bedla, Karol Król
Strony
5–14
Słowa kluczowe
ochrona i kształtowanie środowiska, aplikacje interaktywne
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Ochrona środowiska przejawia się nie tylko w konkretnych działaniach legislacyjnych czy terenowych, ale również na polu działań edukacyjnych. Środowisko przyrodnicze można chronić pośrednio, poprzez kształtowanie zachowań proekologicznych, świadomości oraz odpowiedzialności. Narzędziami, jakie można wykorzystać do upowszechniania prac badawczych dotyczących lokalnych zagadnień środowiskowych, są techniki i oprogramowanie komputerowe pozwalające konstruować aplikacje interaktywne. Ich upublicznianie za pomocą Internetu wpływać może na wzrost świadomości ekologicznej i zainteresowanie społeczności lokalnych sprawami środowiska z ich najbliższej okolicy. W pracy przestawiono wybrane narzędzia oraz techniki programistyczne, które zostały wykorzystane do przygotowania interaktywnej aplikacji internetowej. Aplikacja prezentuje treści związane z charakterystyką środowiska naturalnego zbiornika wodnego Bonar położonego w gminie Czernichów (województwo małopolskie).
Koncepcja rewaloryzacji zabytkowego założenia pałacowo-parkowego w krzesimowie, gmina mełgiew
Autor
Margot Dudkiewicz
Strony
15–23
Słowa kluczowe
park kaligraficzny, Krzesimów gm. Mełgiew, rewaloryzacja
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono koncepcję rewaloryzacji zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego w stylu kaligraficznym w Krzesimowie, gm. Mełgiew. Obecnie obiekt jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej. Na podstawie inwentaryzacji dendrologicznej przeprowadzonej w 2011 roku stwierdzono postępującą degradację parku. Konieczne jest podjęcie działań rewaloryzacyjnych mających na celu przywrócenie świetności założenia i poprawę stanu zdrowotnego drzewostanu.
Drzewa i krzewy ogrodu dworskiego w jaszczowie, gmina milejów
Autor
Margot Dudkiewicz, Marek Dąbski
Strony
25–34
Słowa kluczowe
dendroflora, Jaszczów gm. Milejów, dwór
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Przedmiotem opracowania jest ogród przy dworze w Jaszczowie, gm. Milejów. Dwór wybudowano na początku XIX wieku, zalicza się go do najstarszych dworów drewnianych na Lubelszczyźnie. Budynek jest parterowy, z gankiem z dwoma parami kolumn i szerokimi schodami od strony ogrodu. Dworek należał do generała Ludwika Kickiego, adiutanta księcia Józefa Poniatowskiego, który zginął podczas powstania listopadowego, w bitwie pod Ostrołęką. W 1828 roku w dworze gościł Fryderyk Chopin. Przy wjeździe do dworu znajduje się XVIII-wieczna kapliczka w stylu barokowym. W trakcie szczegółowej inwentaryzacji dendrologicznej w 2011 roku na terenie parku oznaczono 20 drzew, 10 pojedynczych krzewów, 8 grup krzewów, 2 pnącza i podrost jesionu (Fraxinus excelsior L.). Drzewostan reprezentuje 14 gatunków i odmian drzew. Pod względem liczebności przeważają jabłonie (Malus L.) rosnące w sadzie (11 szt.), śliwy (Prunus domestica L. subsp. domestica – 6 szt.) i jesiony (Fraxinus excelsior L. –5 szt.). Największą wartość przyrodniczą i historyczną mają pomniki przyrody: lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) o obwodzie 5,5 m, modrzew europejski (Larix decidua Mill.) o obwodzie 3,2 m, oraz lipa srebrzysta (Tilia tomentosa Moench) o obwodzie 4,9 m, rosnąca obok kapliczki. Obecnie działka, na której znajduje się dwór i pozostałości dawnego ogrodu ozdobnego zajmuje powierzchnię 0,65 ha.
Trendy w projektowaniu parków miejskich w krajach europejskich
Autor
Beata Fornal-Pieniak, Karolina Kuszlis-Mielniczuk
Strony
35–48
Słowa kluczowe
park miejski, trendy, projektowanie, kraje europejskie
Streszczenie
Pokaż streszczenie
Tereny zielni pełnią ważne funkcje w życiu człowieka, zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych. Celem pracy jest przestawienie trendów w projektowaniu parków miejskich na przykładzie wybranych krajów europejskich. Liczba parków miejskich w poszczególnych krajach jest zróżnicowana, np. w Niemczech wyróżniono 2954 takie parki, w Hiszpanii 1876, w Polsce zaś tylko 110 obiektów. Kolejny etap analiz obejmował porównanie stylów, w jakich projektowano parki dawniej, z trendami współczesnymi.
Celem pracy było określenie zróżnicowania flory wzdłuż wybranych szlaków pieszych zlokalizowanych w zbiorowisku żyznej buczyny karpackiej na terenie Ciężkowicko-Rożnowskiego Parku Krajobrazowego. Badania terenowe i kameralne przeprowadzono w latach 2006–2012. Każdego roku wykonano 700 zdjęć fitosocjologicznych zarówno wzdłuż szlaków turystycznych, jak i wewnątrz zbiorowiska leśnego. Wyniki badań wykazały, iż w obu strefach badawczych dominują gatunki leśne z klasy Querco-Fagetea. Z kolei udział roślin ze zbiorowisk trawiastych z klasy Molinio-Arrhenatheretea oraz synantropijnych z klas Stelarietea mediae i Artemisietea vulgaris był większy wzdłuż szlaków turystycznych niż wewnątrz buczyny karpackiej. Stwierdzono, iż presja turystyczna ma wpływ na kształtowanie się flory wzdłuż wybranych szlaków pieszych.
W pracy przedstawiono wyniki badań wytrzymałości na ścinanie mieszaniny popiołowo-żużlowej z Elektrowni Skawina oraz oporów tarcia międzyfazowego na kontakcie mieszanina – geowłóknina Secutex 401-GRK 5C. Badania przeprowadzono przy trzech wartościach wskaźnika zagęszczenia tj. IS= 0,90, 0,95 i 1,00 oraz wilgotności zbliżonej do optymalnej. Stwierdzono wysokie wartości kąta tarcia wewnętrznego i spójności mieszaniny popiołowo-żużlowej oraz kąta tarcia międzyfazowego i adhezji na kontakcie mieszanina – geowłóknina wyraźnie zależne od zagęszczenia. Potwierdza to przydatność przedmiotowej mieszaniny do celów budownictwa ziemnego jako materiału samodzielnego, jak również w układzie z geowłokniną.
Przekształcenia sieci hydrograficznej zlewni stawów sosnowickich
Autor
Antoni Grzywna
Strony
67–73
Słowa kluczowe
sieć rzeczna, rowy melioracyjne, stawy rybne, prace hydrotechniczne, metoda Neumanna
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono przeobrażenia sieci hydrograficznej środkowego odcinka rzeki Piwonii obejmującego swym zasięgiem mikrozlewnie stawów sosnowickich. Podstawa analizy były archiwalne mapy topograficzne z XIX i XX wieku. Pierwsze prace hydrotechniczne wykonane w latach międzywojennych obejmowały wybudowanie stawów rybnych oraz systemu kanałów doprowadzających do nich wodę. W wyniku wykonanych wówczas prac we wsi Sosnowica powstało 25 stawów, obecnie funkcjonuje 11. Duże zmiany w gospodarce stawowej w rejonie Sosnowicy nastąpiły w związku z wybudowaniem kanału Wieprz–Krzna (KWK) kiedy to w latach 60. zmodernizowano prawie wszystkie stawy. Zmieniono źródło poboru wody i system gospodarki wodą z paciorkowego na zasilanie stawów z doprowadzalników. W 1963 roku w wyniku wykonania projektu odwodnienia powstał obiekt melioracyjny Piwonia-Uhnin. Zinwentaryzowana długość sieci wodnej w 2011 roku wynosiła: rzeka Piwonia – 3 km, KWK – 3 km, rowy melioracyjne – 13 km, rowy stawowe – 7 km. Łączna długość sieci hydrograficznej wyniosła 26 km w zlewni stawów sosnowickich o powierzchni 28,7 km2, co odpowiada gęstości prawie 1 km · km–2.
Bogusław Michalec, Marek Tarnawski, Agata Majerczyk, Tomasz Koniarz, Katarzyna Wachulec
Strony
75–83
Słowa kluczowe
erozja, rumowisko rzeczne, USLE, DR
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono wyniki obliczeń bezwymiarowego współczynnika dopływu rumowiska DR za pomocą dziesięciu różnych formuł. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie uzyskanych wartości DR. W celu określenia możliwości zastosowania poszczególnych wzorów porównano wyniki obliczeń średniego rocznego natężenia transportu rumowiska unoszonego, określonego na podstawie pomiarów batometrycznych, z wynikami obliczeń metodą DR-USLE. Na podstawie obliczonego rocznego natężenia transportu rumowiska, w przekroju wodowskazowym Kotań rzeki Wisłoki, z okresu 33 lat określono wartość średnią natężenia transportu, którą porównano z wartością obliczoną metodą DR-USLE. Uzyskano różnice wyników wynoszące od 13,7% do –336,9%, które wskazują na brak podstaw do zastosowania niektórych z analizowanych wzorów do określenia wskaźnika dopływu rumowiska w zlewni rzeki Wisłoki. Najmniejsze różnice wyników uzyskano, stosując wzór Williamsa i Berndta, a także dwa wzory Roehla i wzór Williamsa.
Metody statystyczne badania trendu w niesezonowych szeregach hydrologicznych
Autor
Agnieszka Rutkowska
Strony
85–94
Słowa kluczowe
szereg hydrologiczny, trend monotoniczny, test statystyczny
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule zaprezentowano metody statystyczne wykrywania deterministycznego, monotonicznego trendu w szeregach hydrologicznych: test t, test MannaKendalla wraz z poprawkami, estymator Theila-Sena wraz z testem opartym na metodzie bootstrap oraz metodę pre-whitening. Testy różniły się założeniami dotyczącymi autokorelacji i funkcji rozkładu badanych zmiennych. Niekiedy, jeśli założenia testów nie były spełnione, zastosowanie ich doprowadziło do sprzecznych wniosków. W przykładach zastosowano te testy do maksymalnych i minimalnych przepływów rocznych.
Opis zróżnicowania uśrednionych miesięcznych opadów w warszawie i zakopanem
Autor
Sylwester Smolik
Strony
95–106
Słowa kluczowe
opady, temperatura, rolnictwo
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy opisano zmienność średnich miesięcznych opadów w Warszawie i Zakopanem na podstawie danych empirycznych z lat 1965–1990. Do opisu tej zmienności użyto sumy harmonik, bo ona najlepiej uwzględnia sezonowość z wielokrotnymi ekstremami. Udowodniono, że sumy opadów rocznych w Warszawie w wymienionym okresie maleją istotnie. Ma to duże znaczenie dla rolnictwa, gdy temperatura klimatu rośnie. Wyprowadzono wzór na obliczanie średnich opadów miesięcznych od dnia t1 do dnia t2 , przydatny w rolnictwie, przy ogólnej postaci modelu. Sprawdzono użyteczność tego modelu na pełnych miesiącach, bo takie dane empiryczne są do dyspozycji – uzyskano bardzo dobrą zgodność. Wykazano, że ekstrema średnich miesięcznych opadów w odległych miejscowościach Polski nie są przesunięte w czasie, ale mają wyraźnie różne wartości.
Analiza ruchów masowych wywołanych ulewnym opadem na przykładzie osuwisk w owczarach koło gorlic
Autor
Tymoteusz Zydroń, Piotr Demczuk
Strony
107–118
Słowa kluczowe
stateczność, opad, infiltracja, osuwiska, Karpaty
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W pracy przedstawiono wyniki badań płytkich osuwisk powstałych w okolicach Owczar k. Gorlic (Beskid Niski) w wyniku nawalnego opadu w dniach 3–4 czerwca 2010 roku. Głównym przedmiotem analiz był przebieg procesu infiltracji wód opadowych oraz jego wpływ na stateczność zboczy. Obliczenia infiltracji przeprowadzono wykorzystując jednowymiarowe modele infiltracji Iversona i Green-Ampta oraz model dwuwymiarowy opisany fizycznym równaniem Richardsa. Wyniki obliczeń dla analizowanych osuwisk wykazały, że w trakcie trwania opadu istniały odpowiednie warunki umożliwiające dotarcie infiltrującej wody do warstwy nieprzepuszczalnej, co doprowadziło do powstania zawieszonego zwierciadła wody gruntowej i uruchomienia sił ciśnienia spływowego. Analiza porównawcza zastosowanych metod obliczeń infiltracji wykazała, że obliczenia numeryczne oparte na równaniu Richardsa oraz model Green-Ampta dają porównywalne wyniki, natomiast zakres zmian ciśnienia ssania określony na podstawie modelu Iversona był znacznie mniejszy niż uzyskano z obliczeń numerycznych.
Wytrzymałość na ścinanie gruntów nienasyconych w świetle badań laboratoryjnych oraz modeli empirycznych
Autor
Tymoteusz Zydroń, Beata Gadowska
Strony
119–130
Słowa kluczowe
wytrzymałość na ścinanie, grunty nienasycone, Karpaty,
Streszczenie
Pokaż streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki badań parametrów charakteryzujących wytrzymałość na ścinanie gruntów pochodzących z osuwisk w Szymbarku k. Gorlic (Beskid Niski) oraz Winiarach k. Gdowa (Pogórze Ciężkowickie). Celem pracy było określenie wpływu wilgotności na wytrzymałość na ścinanie badanych gruntów oraz porównanie wyników obliczeń teoretycznych wytrzymałości na ścinanie za pomocą wybranych uproszczonych modeli wytrzymałościowych gruntów nienasyconych (Vanapalli i in. [1996], Matsushi i Matosukura [2006]) z wynikami badań bezpośrednich. Wyniki badań wykazały, że wzrost wilgotności powoduje wyraźne zmniejszenie wytrzymałości na ścinanie badanych gruntów oraz parametrów ją charakteryzujących. Wyniki obliczeń wykazały, że wartości wytrzymałości na ścinanie określone za pomocą modelu Matsushi-Matsukury dały stosunkowo dobrą zgodność z wynikami badań.