W pracach projektowych dotyczących obiektów powierzchniowych potrzebna jest często znajomość nie tylko rzutu powierzchni terenu na płaszczyznę poziomą, ale również rzeczywistych (przestrzennych) wymiarów tej powierzchni. Szybki rozwój numerycznych modeli terenu pozwala na usprawnienie rozwiązywania takich zagadnień. Zostały opracowane programy komputerowe do obliczania rzeczywistej powierzchni terenu na podstawie posiadanego zbioru NMT. Jednak możliwość korzystania przez użytkowników (projektantów) z istniejących i nowo tworzonych zbiorów NMT, pozyskiwanych różnymi metodami, będzie zależała przede wszystkim od dokładności tych modeli. W pracy podjęto zagadnienie wpływu NMT na dokładność wyznaczenia aproksymowanej powierzchni terenu. Przeprowadzone analizy mogą być pomocne przy wyborze optymalnego dla określonych potrzeb zbioru NMT, na przykład ze zbiorów danych geodezyjnych gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym (PZGiK).

Artykuł prezentuje wyniki badań zachowania gruntu i obiektów budowlanych w sąsiedztwie kilku inwestycji o różnym charakterze oddziaływań, takich jak: głębokie wykopy, drążenie tuneli metra tarczami mechanicznymi oraz wznoszenie budynków. Badania przeprowadzono w ścisłym centrum Warszawy. Obejmują one pomiary geodezyjne przemieszczeń i deformacji monitorowanych obiektów przy wykorzystaniu takich technik, jak: niwelacja precyzyjna, precyzyjne pomiary kątowo-liniowe oraz naziemne skanowanie laserowe. Dane uzyskane tymi metodami są podstawą kalibracji modeli numerycznych i odwrotnie – wyniki obliczeń numerycznych stanowią podstawę dla sformułowania warunków prowadzenia monitoringu obiektu i określenia oczekiwanych wartości przemieszczeń w poszczególnych fazach budowy oraz dopuszczalnych odchyleń, traktowanych jako wartości alarmowe.

Znaczący brak zgodności prognoz osiadań podłoża z wynikami pomiarów terenowych wskazuje, że charakterystyki ściśliwości spoistych gruntów prekonsolidowanych, określane za pomocą badania edometrycznego, w sposób niewystarczająco dokładny odzwierciedlają zachowanie się gruntu pod obciążeniem w terenie. Procedura badania edometrycznego jest uproszczona i nie uwzględnia wielu istotnych czynników, mających wpływ na parametry ściśliwości. Artykuł dotyczy określenia wpływu jednego z bardziej istotnych czynników (chociaż rzadko podnoszonego w literaturze geotechnicznej), tj. zmian stanu uwilgotnienia gruntu na jego charakterystyki ściśliwości. W artykule przedstawiono wyniki laboratoryjnych badań edometrycznych naturalnych prekonsolidowanych glin pochodzących z trasy obwodnicy Mińska Mazowieckiego. Wykazano, że standardowe podejście dotyczące normowych metod wyznaczania parametrów ściśliwości gruntu, które nie uwzględniają czynnika wysycenia porów wodą i jego zmienności podczas procesów obciążania i odciążania, nie jest wystarczające z punktu widzenia oceny współpracy konstrukcja – grunt. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań podano zalecenia dotyczące sposobu uwzględnienia zmiany stopnia wilgotności w badaniach edometrycznych.

W pracy przedstawiono znaczenie cech kształtu cząstek gruntów niespoistych w procesie filtracji wody oraz ich rolę w ujęciu normy Eurokod 7. Szczególnej analizie poddano sposób wyznaczania współczynnika filtracji na podstawie wzorów empirycznych, które zgodnie z wymienioną normą mają stanowić wiarygodne narzędzie do określania tego parametru dla gruntów niespoistych. Oceny przydatności tej metody dokonano na podstawie doświadczalnych badań dwóch gruntów niespoistych o jednakowym drobnym uziarnieniu, ale o skrajnie zróżnicowanych cechach kształtu cząstek. Weryfikację obliczeń współczynnika filtracji przeprowadzono dla najczęściej stosowanych w praktyce wzorów empirycznych. Otrzymane wyniki porównano z wynikami badań laboratoryjnych wykonanych na próbkach gruntów o takich samych wskaźnikach porowatości, jakie przyjmowano w metodzie obliczeniowej. W konkluzji wykazano, że zalecane przez Eurokod 7 wykorzystywanie wzorów empirycznych do wyznaczania współczynnika filtracji gruntów niespoistych nie jest wiarygodnym sposobem określania tego parametru, głównie z powodu pomijania lub niedostatecznego uwzględnienia wpływu ich mikrostruktury.

Obecnie metoda sondowania statycznego posiada już na tyle ugruntowaną pozycję wśród badań geotechnicznych, że często wskazywana jest jako badanie wiodące. Bywa niekiedy, że odwołując się do statusu badania, nadinterpretowuje się jego wyniki, szczególnie w sytuacji gdy dokonuje się oceny wytrzymałościowej podłoża jedynie na podstawie wyników testu CPT. W warunkach badania z odpływem wody i nośnego podłoża problem jest nieistotny, natomiast nabiera znaczenia, gdy w warunkach ograniczonego odpływu wody lub jego braku w ocenie wytrzymałościowej podłoża nie uwzględnia się rejestracji nadwyżki ciśnienia wody w porach. Kwestia wyboru wiarygodnej procedury interpretacyjnej stanowi kluczowy element we właściwej analizie wyników badania statycznego sondowania. W pracy przedstawiono ograniczenia i kryteria różnicujące wybór procedury interpretacyjnej do oceny parametrów wytrzymałości na ścinanie oraz porównano wyniki analizy wytrzymałościowej gruntów podłoża w zależności od rodzaju wykonanego badania CPT i CPTU.

W II kwartale 2010 roku, po wystąpieniu nawalnych opadów atmosferycznych, na terenie całego kraju (głównie w części południowej) doszło do uaktywnienia się dużej liczby osuwisk powodujących zniszczenia w infrastrukturze i zabudowie. Spowodowało to konieczność dokumentowania warunków geotechnicznych na obszarach osuwiskowych do opracowania projektów zabezpieczeń terenów zagrożonych lub zniszczonych przez osuwiska. Proces projektowania geotechnicznego wymaga ustalenia rzeczywistych wartości parametrów wytrzymałościowych gruntów występujących w obrębie skarpy głównej i koluwium osuwiska. W artykule przedstawiono sposób wyznaczenia parametrów wytrzymałościowych na podstawie badań bezpośrednich (aparat trójosiowy) zweryfikowanych wsteczną analizą stateczności skarpy (zbocza) przy wykorzystaniu numerycznych metod obliczeniowych. Podstawę do przeprowadzenia analizy wstecznej (back analysis) stanowiły pomiary geodezyjne (dane geometryczne skarpy przed wystąpieniem i w trakcie rozwoju osuwiska) oraz badania geotechniczne wykonywane w ramach sporządzenia dokumentacji geologiczno-inżynierskiej dla osuwiska w obrębie Karpat Fliszowych.

W artykule opisano wyniki badań przeprowadzonych w aparacie trójosiowego ściskania na próbkach gruntów spoistych o nienaruszonej strukturze. Dla gruntów o szerokim zakresie zmienności wskaźnika plastyczności wykonano kilkadziesiąt oznaczeń parametrów wytrzymałościowych – kąta tarcia wewnętrznego (ϕ’) i spójności (c'), oraz wytrzymałości na ścinanie w warunkach bez odpływu (cu). Na podstawie analizy wyników badań w odniesieniu do dotychczas stosowanych norm i literatury przedstawiono zależność między wskaźnikiem plastyczności gruntów a kątem tarcia wewnętrznego. Zwrócono również uwagę na przyczyny zawyżania wartości spójności gruntów, przyjmowanej do obliczeń geotechnicznych. Przywołano kilka zaleceń normy Eurokod 7, dotyczących interpretacji wyników badań wytrzymałościowych.

W pracy przedstawiono zagadnienie stateczności dna wykopu jako stanów granicznych HYD Eurokodu 7. Pokazano, że dla wykopów otoczonych ściankami szczelnymi dwa warunki stanów granicznych HYD podane w Eurokodzie 7 prowadzą do różnych wartości globalnego współczynnika bezpieczeństwa. Dla warunku stateczności wyrażonego w siłach działających na blok gruntu w sąsiedztwie ścianki szczelnej globalny współczynnik bezpieczeństwa F = 1,5, a dla warunku wyrażonego w naprężeniach efektywnych F = 3. Na przykładzie wykopu liniowego zilustrowano metodykę obliczeń stateczności dna wykopu zgodnie z EC7.

W pracy omówiono problemy występujące przy analizie głębokich posadowień, głównie przy określaniu wartości parametrów podłoża, i związaną z nimi niepewność pomiaru. Przedstawiono ich źródło oraz rozwój metod i rozwiązań poprawiających zgodność obliczonych i pomierzonych przemieszczeń budynków. Zaprezentowano możliwość wykorzystania i trafność reguł różnicowania (uzmienniania) parametrów geotechnicznych warstw gruntu zalegającego na dużych głębokościach na podstawie zależności lokalnych z uwzględnieniem zmian sztywności gruntu, bazując na teorii małych odkształceń. Wykorzystano autorskie modyfikacje wartości parametrów określonych w rozpoznaniu bazującym na normie PN-81/B-03020, która przez wiele lat była wykorzystywana przy rozpoznaniu podłoża pod głębokie posadowienia przy symulacjach numerycznych.

W niniejszej pracy przedstawiono przykład przebudowy hali wagonowni (WGW), która znajduje się w Lesznie. Roboty budowlane obejmowały m.in. wykonanie i zaprojektowanie konstrukcji wsporczej pod urządzenia technologiczne w postaci komory żelbetowej. Modernizacja wagonowni dotyczyła rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych. Celem pracy jest również wykazanie wpływu zmian modułu sprężystości tworzywa grunto-cementowego (E) na zakres przemieszczeń palisady z pali wykonanej w technologii strumieniowo-iniekcyjnej. W pracy zilustrowano również wzmocnienie konstrukcji stalowej hali oraz opisano przyjęty model numeryczny do wymiarowania konstrukcji wsporczej – komory żelbetowej z elementami powłokowymi.

Pięćdziesięciolecie pracy zawodowej profesora Wojciecha Żółtowskiego